(THVL) Trang phục da cá của người Hách Triết

Viện bảo tàng Trang phục dân tộc Bắc Kinh đang trưng bày những bộ trang phục truyền thống của dân tộc thiểu số Hách Triết cư ngụ ở vùng đông bắc Trung Quốc. Điều đặc biệt là chất liệu của bộ trang phục này không phải là lụa hay gấm vóc cũng không phải làm từ bông, sợi nhân tạo mà nó được làm từ một chất liệu rất đặc biệt: da cá lầm – một họ với loài cá trích.

Trang phục da cá của người Hách Triết

Trang phục phản ánh phần nào tình hình cuộc sống xã hội. Đánh bắt cá là một cách sinh tồn quan trọng với người Hách Triết. Tổ tiên họ không biết sợi bông, cây gai để dệt thành trang phục mà chỉ dùng da cá, da thú để may thành quần áo. Kỹ thuật may trang phục da cá của người Hách Triết ra đời từ đó.

Trung Quốc hiện có hơn 4.000 người Hách Triết cư ngụ rải rác trên vùng Đông Bắc. Họ là một trong 6 dân tộc thiểu số có số dân ít nhất ở nước này. Vào thời cổ, họ sinh sống ở phía đông hồ Bối Nhĩ Gia, sau đó men theo các sông Tùng Hoa, Hắc Long Giang, Ô Tô Lý di cư về phía nam rồi định cư ở vùng hạ du sông Tùng Hoa và khu vực bình nguyên Tam Giang.

Họ đã biết may quần áo bằng da cá để mặc. Dân tộc Hách Triết vì thế mà còn được

biết đến với cái tên "ngư bì tộc"

Tộc người Hách Triết từ xa xưa đã biết may và thường mặc quần áo làm từ da cá. Với người Hách Triết, cá không chỉ là nguồn thực phẩm mà còn cung cấp da để may những bộ quần áo, làm giày dép, găng tay, nón, đóng thuyền bè… Họ chọn da của những con cá có kích thước lớn, bề mặt mịn, dẻo dai như da thú và có hoa văn đẹp mắt. Từ cách sống khác lạ này, người Hách Triết còn được gọi là ‘ngư bì tộc’.

Ngoài quần áo…

…người Hách Triết còn dùng da cá để may giày…

…và một số dụng cụ khác

Ngoài da cá lầm, da cá mè hoa cũng được sử dụng để may trang phục. Cá mè hoa là loài cá nước ngọt, mình nhám đen to đầu, vảy nhỏ và giá bán của loại cá này khá rẻ. Da cá chép cũng được người Hách Triết xưa dùng may quần áo, sản phẩm làm ra có hoa văn đẹp mắt. Để may một bộ trang phục da cá thường cần đến da của 50 con cá lầm.

Để kết dính hai miếng da cá với nhau cần dùng một loại keo đặc biệt làm từ bong bóng cá hoàng, chứ không nên dùng keo nước thông thường, như thế sẽ ảnh hưởng đến vẻ đẹp của bộ trang phục. Hiện nay cá hoàng đã biến mất hoàn toàn, từ đó phương pháp sản xuất keo dán từ loài cá này cũng bị thất truyền. Người Hách Triết thời nay muốn may trang phục cổ chỉ còn cách dùng chỉ bông để ráp các miếng da cá lại với nhau.

Quần áo may từ da cá lầm là loại trang phục mà người Hách Triết xưa thường mặc vào mùa hè và mùa đông. Khi đánh bắt được nhiều cá, thịt cá người ta dùng để chế biến món ăn, da cá trở thành nguyên liệu may thành quần áo.

Nhằm thúc đẩy ngành du lịch phát triển, chính quyền địa phương đã cho xây dựng ‘Làng văn hóa dân tộc Hách Triết’ – nơi tái hiện những phong tục tập quán lâu đời của tộc người Hách Triết như đánh bắt cá, may áo quần từ da cá.

Phương thức sinh hoạt của tộc người Hách Triết xưa đã dần thay đổi, ngư dân đã trở thành nông dân. Họ không còn mặc quần áo bằng da cá lầm như tổ tiên nữa mà thay vào đó là trang phục bằng vải . Quần áo bằng da cá đã trở thành một ký ức đẹp trong lòng họ.

Da cá được phơi khô, sau đó được làm mềm ra trước khi mang đi may

Quần áo bằng da cá không còn giá trị sử dụng trong thực tế, tất nhiên sẽ bị biến mất theo thời gian nếu không có người kế thừa và phát huy giá trị lịch sử của nó. Dần theo sự phát triển của ngành du lịch ở địa phương, các sản phẩm từ da cá lầm trở thành hàng lưu niệm vô cùng quý giá đối với những ai ghé thăm thị trấn Nhai Tân Khẩu. Giá bán của các sản phẩm từ da cá lầm rất cao, điều đó đã giúp các nghệ nhân kiếm được một số tiền khá lớn, đời sống của gia đình họ cũng dần khấm khá hơn.

Việc sử dụng chỉ bông và mặc trang phục may bằng nhiều chất liệu khác nhau đã phản ánh sự thay đổi rất lớn trong cuộc sống của người Hách Triết. Trang phục bằng da cá dần ít được sử dụng trong đời sống hàng ngày mà nó chỉ xuất hiện trong những lễ hội truyền thống của họ. Mặc dù loại trang phục đặc biệt ấy đã rút dần khỏi đời sống hàng ngày nhưng nó sẽ trở thành một ký ức đẹp, tồn tại mãi trong lòng mỗi người Hách Triết,Trung Quốc hôm nay.

Trang phục da cá chỉ còn là một kí ức đẹp đối với người Hách Triết

Hồng Mẫn