Jordan – Lâu đài Quseir Amra (1985)

(Cinet-DSTG) – Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Lâu đài Quseir Amra tại Jordan là Di sản văn hóa thế giới năm 1985.

Lâu đài Quseir Amra, Jordan

Quseir Amra là một lâu đài được xây dựng giữa sa mạc, cách Amman khoảng 70 km về phía Đông. Lâu đài này được xây dựng từ đầu thế kỷ thứ 8, được biết đến bởi những bức tranh tường cả ở sảnh và ngoài trời. Nội dung của các bức tranh tường chủ yếu mô tả động vật, cảnh săn bắn cùng với các dòng chữ Hy Lạp và chữ Ả Rập. Ngoài ra cũng có một số tranh chân dung được vẽ theo phong cách Byzantine.

Được xem là một trong những vương triều mạnh nhất khu vực Trung Đông vào thế kỷ thứ 8. Kinh đô cỉa các vị vua thuộc vường triều Umayyad được đặt tại Damascus. Tuy nhiên các vị vua triều đại Umayya lại muốn chứng tỏ sức mạnh, quyền lực của mình vì thế các lâu đài, cung điện của họ được xây dựng rải rác trong các vùng đất mà họ chiếm được hoặc quản lý. Hầu hết vật liệu xây dựng lâu đài là đá vôi và đá bazan – những vật liệu phổ biến trong việc xây dựng tại vùng sa mạc. Kiến trúc các lâu đài nói chung có mái vòm tròn. Từ các bậc thang, những lối đi hẹp trong lâu đài đều mang đậm chất kiến trúc Hồi giáo. 

Hình ảnh bên ngoài của lâu đài Quseir Amra tại Jordan..

Có khoảng hơn 11 lâu đài được các vị vua thuộc vương triều Umayya xây dựng tại Jordan và tất cả những công trình này đều được xem như kiến trúc kiểu mẫu trong xây dựng cung tiền thời kỳ Hồi giáo sớm. Điểm đặc biệt nhất là các lâu đài này là các bức tranh tường nhiều màu sắc ấn tượng. Trong số các lâu đài thuộc vương triều Umayya thì lâu đài Quseir Amra có số lượng các tranh nghệ thuật nhiều nhất, đa dạng nhất.

Theo tiếng Ả rập thì Quseir có nghĩa là Lâu đài hay pháo đài còn Amra là cuộc sống. Vua Umayyad Caliph Walid II là người yêu hội họa, nghệ thuật. Ông đặc biệt yêu thích tranh Fesco – một từ ngữ chỉ các loại tranh bích họa vẽ trên tường làm từ bùn hoặc các bức bích họa vẽ bằng hỗ hợp thạch cao trên tường, trần nhà.

Bởi tình yêu đối với hội  họa, nghệ thuật đặc biệt là tranh Fesco – vua Umayyad Caliph Walid II đã cho xây dựng lâu đài Quseir Amra và đặt tên lâu đài là Cuộc Sống với ý nghĩa chỉ có ở đây ông mới thực sự được sống cuộc sống của mình, hưởng niềm vui của mình.

Các bức bích họa được vẽ trong lâu đài có từ khoảng năm 715, mặc dù đã trải qua hơn nghìn năm song những tác phẩm này vẫn còn vô cùng sống động. Nội dung chính của các tác phẩm nghệ thuật này tả về cuộc sống của con người qua việc trồng trọt, săn bắn và những hoạt động hàng ngày diễn ra trong cung điện hoàng gia. Bên cạnh đó những loại cây trồng và thú nuôi cũng xuất hiện trong tranh.

Kiến trúc bên trong lâu đài

Cũng vào khoảng thời gian này, vương triều Umayyad bắt đầu xuất hiện phong trào vẽ tranh người khỏa thân. Một bức tranh vẽ người phụ nữ khỏa thân được đặt ngay sảnh trung tâm của lâu đài.

Trong số các phòng trong lâu đài thì phòng tắm là nơi có triều tranh tường nhất. Các bức tranh được vẽ trên tường và trên trần của phòng tắm. Tranh phản ảnh tư duy của người xưa về việc: dòng nước sẽ gạt bỏ đi những trần tục – những thứ giả tạo của con người. Sau khi tắm xong, con người trở về những giá trị cơ bản nhất của loài người: một linh hồn trong sạch như thiên thần hay như một đứa trẻ vô tư mới được sinh ra, không toan tính, bon chen trần tục.

Màu vẽ tuy không đa dạng so với hiện nay nhưng từ hàng nghìn năm trước thì đây là sự sáng tạo tuyệt vời của triều đại Umayyad. Những nét vẽ tinh xảo của vua Umayyad và màu sắc được pha trộn tạo nên những cấp độ hình ảnh tuyệt vời.

Lâu đài Quseir Amra được Unesco công nhận là Di sản văn hóa theo tiêu chí (i),(iii),(iv)

Tiêu chí (i): Các bức tranh trong lâu đài tạo nên một loại hình nghệ thuật độc đáo và riêng biệt của triều đại Umayyad. Bên cạnh đó sự phong phú, đa dạng của các bức bích họa đã tạo nên một nơi nghỉ ngơi, thư giãn đặc trưng cung cấp cho lịch sử một cái nhìn rõ nét về nghệ thuật giai đoạn Hồi giáo sớm.

Tiêu chí (iii): Lâu đài Quseir Amra là bằng chứng về nền văn mình Umayyad một thời đã phát triển rực rỡ.

Tiêu chí (iv): Cùng với một số di tích khác trong khu vực, lâu đài Quseir Amra là tiêu biểu cho lối kiến trúc thời kỳ Umayyad. Bên cạnh đó, công trình cũng thể hiện sự tính toán thông thái của con người từ hàng nghìn năm trước khi thiết kế những bể chứa nước ngầm và cách đưa nước đến các phòng để tiện cho việc sự dụng bằng những đường ống nước ngầm trong một điều kiện khí hậu vô cùng khắc nghiệt của sa mạc. 

Và những tác phẩm tranh tường sống động, đa dạng..

(Ảnh nguồn internet)

NLH