Một thế giới khác ở Cuba : sống như người bản xứ

Có hai thế giới hoàn toàn khác biệt trên hòn đảo này, gọi là thế giới của dân địa phương và khách du lịch, nơi hiện diện của hai loại tiền khác nhau, hai mức giá khác nhau...

Nếu bạn nghĩ Cuba hẳn là chốn thiên đường dành cho backpacker (du lịch tự túc kinh phí thấp) thì bạn đã nhầm. Có hai thế giới hoàn toàn khác biệt trên hòn đảo này, gọi là thế giới của dân địa phương và khách du lịch, nơi hiện diện của hai loại tiền khác nhau, hai mức giá khác nhau. Cùng với đó, sự thiếu vắng những hostel (nhà trọ giá rẻ) khiến hòn đảo này khó có thể được liệt vào hàng thân thiện với backpacker. Tuy nhiên, đó là khi bạn chưa biết làm cách nào để đi du lịch cho rẻ.

Thế giới của người địa phương

Điều đầu tiên bạn cần phải biết khi đến Cuba là đất nước này có đến hai loại tiền khác nhau. Nếu người địa phương chủ yếu dùng một loại tiền giá trị thấp được gọi là Cuban Pesos thì khách du lịch phải sử dụng tiền Pesos Convertibles (CUC). Đến Cuba, hãy mang Euro hoặc Mexican Pesos hoặc các loại tiền khác vì riêng với tiền USD, bạn sẽ bị khấu hao 10% tiền thuế nếu đổi tại các điểm đổi tiền. Các ngân hàng thường chỉ đổi cho bạn ra CUC. Việc tiếp theo bạn cần phải làm là đi đến các quầy “cadeca” đổi tiền CUC sang “moneda nacional” (Cuban pesos), với tỷ giá 1 CUC = 24 Cuban Pesos. Việc này cực kỳ quan trọng nếu bạn muốn biết mức sống của dân địa phương thực sự thấp hơn mức giá “trên trời” mà người nước ngoài phải trả như thế nào.

Iglesia Parroquial de la Santísima Trinidad, nhà thờ nằm giữa trái tim Trinidad, thành phố miền Trung Cuba. 

Về lý thuyết, các dịch vụ dành cho khách du lịch tại Cuba thường niêm yết giá bằng CUC, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn bị cấm sử dụng tiền Cuban Peso trên thực tế.

Hãy tránh xa những khách sạn đắt tiền nếu bạn không có đủ ngân sách cho một nơi nghỉ ngơi đắt đỏ đến vậy. Hãy xách balô thẳng đến các “Casa” do người dân quản lý và bạn có thể tiết kiệm có khi đến hơn một nửa số tiền. “Casa” là một loại hình kết hợp giữa homestay và nhà trọ tư nhân: các chủ nhà mở cửa và cho khách du lịch thuê những căn phòng còn trống trong nhà. Mỗi phòng thường có từ 2 - 3 giường, nên đi du lịch theo nhóm là cách tiết kiệm tiền hiệu quả nhất. Giá trung bình cho một Casa dao động từ 20 - 35 CUC. Tuy nhiên, hãy chịu khó tìm và bạn hoàn toàn có thể ngủ trong các Casa chỉ cách trung tâm thành phố vài dãy nhà với giá 5 - 10 CUC.

 Rất nhiều khách du lịch đến Cuba không hề biết về sự tồn tại của hai loại tiền khác nhau, sử dụng cho các dịch vụ khác nhau.

Muốn ăn rẻ? Nhà hàng dành cho khách du lịch chắc chắn không dành cho bạn. Cách tiết kiệm nhất là đi thẳng ra những khu chợ “agropecuarios” (nơi nông dân bán thực phẩm thặng dư sau khi bán một hạn ngạch cố định cho nhà nước) để mua thực phẩm tươi sống về tự nấu. Muốn thưởng thức ẩm thực Cuba? Hãy để ý những quầy bán thức ăn nhanh nho nhỏ nơi dân địa phương ưa chuộng. Một chiếc bánh Pizza nóng hổi vừa nướng xong chỉ tốn của bạn 5 - 15 Cuban Pesos (tương đương 0,5 CUC hay 10.000 đồng), một cây kem giá 3 Cuban Pesos (thay vì phải trả 1,25 CUC cho một cây kem trong cửa hàng tiện dụng). Điều thú vị là tại các cửa hàng này, giá cả luôn được niêm yết rất rõ ràng cho từng món ăn. Nếu không biết tiếng Tây Ban Nha, bạn chỉ cần chỉ vào thứ bạn muốn mua và không bao giờ lo lắng về việc bị “hớ.” Các chủ Casa cũng sẵn lòng nấu ăn cho bạn nếu bạn đặt bữa. Bữa sáng có giá dao động từ 2 - 4 CUC, bữa tối từ 5 - 10 CUC tuỳ vào thực phẩm bạn chọn để ăn.

 Một cuốc xe taxi tư nhân tại Havana chỉ tốn 10-20 Cuban Pesos tuỳ độ dài quãng đường.

Hãy đi bộ hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng để đi lại trong thành phố nếu ngân sách của bạn không cho phép chi tiêu quá nhiều. Một chuyến xe buýt công cộng tại Cienfuengos tốn 20 Cuban cents, tại Havana là 40 Cuban cents. Để đi lại giữa các thành phố, một chuyến taxi tư nhân đôi khi bằng giá hoặc rẻ hơn nếu đi xe buýt. Xe buýt Viazul từ Cienfuengos về Havana sẽ tốn của bạn 20 CUC, trong khi xe taxi năm chỗ chỉ tốn 15 CUC. Ngoài ra, những dịch vụ khác như giặt ủi chỉ tốn 6 Cuban Pesos, một cuốc taxi tư nhân tại Havana tốn 10 - 20 Cuban Pesos tuỳ độ dài quãng đường.

Cái giá của sự đắt đỏ

Dù biết về sự tiện dụng khi sử dụng cùng lúc tiền CUC và Cuban Peso, bạn hãy lưu ý rằng vẫn có những dịch vụ cung cấp cho khách du lịch mà bạn chỉ có thể dùng tiền CUC như vé tham quan các điểm du lịch, phương tiện giao thông liên tỉnh, vé xem phim, taxi từ sân bay về thành phố… Mức giá dành cho dân du lịch đắt hơn rất nhiều so với giá mà dân địa phương bỏ ra cho cùng một dịch vụ. Một chuyến taxi tư nhân từ trung tâm Havana đến sân bay chỉ tốn của bạn 20 Cuban Pesos, trong khi nếu đi dịch vụ taxi công từ sân bay về thành phố, giá phải trả là 20 CUC (cao gấp 24 lần). Với những người dân Cuba có mức thu nhập trung bình 10 - 15 CUC/tháng, đây hẳn nhiên là mức giá không tưởng. Nhưng đổi lại, bạn có cho riêng mình một chiếc taxi máy lạnh và đưa bạn đến tận nơi. Trong khi các taxi tư nhân chạy trên đường phố Havana là loại taxi hop-on-hop-off (lên xuống dọc đường và bắt khách) và thường chỉ chạy theo tuyến chính mà lái xe muốn.

Một chiếc bánh sandwich như thế này chỉ tốn 5-10 Cuban pesos

Dù việc sử dụng tiền CUC tốn kém hơn nhiều so với Cuban Peso, các dịch vụ và hàng hoá mà bạn mua được bằng CUC cũng tiện dụng hơn nhiều. Thay vì phải xếp hàng và chờ đợi đôi khi đến hàng giờ như dân địa phương, bạn có được nhanh chóng thứ mình muốn mua ở các cửa hàng nhà nước niêm yết giá bằng CUC. Xe buýt Astro dành cho người Cuba rẻ hơn nhiều so với Viazul hay Transtur dành cho người nước ngoài. Tuy nhiên, nếu chứng kiến cảnh dân địa phương phải xếp hàng lúc nửa đêm để chờ đợi mua vé cho một chuyến xe đôi khi đã đầy, bạn sẽ thấy việc chi cho một mức giá đắt hơn nhưng tiết kiệm được thời gian và công sức đáng giá thế nào.

“Quién es el último?” (Ai là người cuối cùng?) là câu hỏi mà bạn nên học thuộc lòng ở Cuba mỗi khi muốn tham gia vào hàng dài người đứng đợi để đổi tiền hay mua một món đồ. Ở Cuba, xếp hàng là một nét văn hoá và là một việc rất nghiêm túc. Đừng bao giờ có ý nghĩ chen lên dù chỉ một người nếu bạn không muốn có cãi vã hoặc xích mích xảy ra. Người Cuba xếp hàng dù chỉ để mua một mớ rau hay lên một chuyến xe buýt. Ở những nơi có nhiều người đứng đợi nhưng không có hàng, câu đầu tiên bạn nên hỏi lớn là “Quién es el último?” để biết ai là người đang đứng đợi trước mình. Sau đó cứ để ý người này để biết khi nào sẽ đến lượt bạn...

Bài và ảnh: Đinh Hằng

Sức sống của Cuba

Thức giấc ở La Habana, nhiều người trong chúng tôi ngỡ ngàng trước khung cảnh tươi sáng, đầy sức sống bên ngoài cửa sổ khách sạn. Đêm qua đoàn xuống sân bay lúc 12 giờ, đường từ sân bay Jose Marti vào trung tâm thành phố vắng ngắt, tối om, thỉnh thoảng mới có ngọn đèn leo lét. Vài người xầm xì: “Nghe đồn ở La Habana, người dân còn xài đèn dầu!”.

Đọc E-paper

Buổi sáng tỉnh dậy trong khách sạn mới thấy lời đồn sai bét, ít nhất là ở những khu vực dành cho du khách. Dịch vụ du lịch tại thủ đô nước Cuba không làm một ai trong đoàn phải thất vọng. Hầu hết tiện nghi đều đạt chuẩn mực bốn sao trở lên, đầy đủ và tinh tế!

Vương quốc xe cổ và nhà cổ

Những năm gần đây, Cuba nỗ lực phát triển du lịch nên hàng loạt khách sạn cao cấp thuộc các tập đoàn Nam Mỹ hoặc Tây Ban Nha đã mọc lên ở khu đô thị Mới của thủ đô. Tại đây, du khách không nhìn thấy vẻ thiếu thốn của một đất nước vừa hết cấm vận. Tất cả đều lịch sự, tươm tất. Người dân giản dị nhưng tươi vui, không có nét khắc khổ. Đường phố các khu vực đều không có người ăn xin.

Con đường Malecon nối đô thị Mới với phố Cổ có tuổi đời hàng trăm năm. Malacon như chiếc đê chạy dọc bờ biển phô bày một phần đời sống La Habana.

Trai thanh gái lịch rủ nhau đi dạo, các ban nhạc đường phố chọn đây làm nơi trình diễn đã đành, hàng trăm chiếc xe hơi từ thập niên 1960, 1950, thậm chí cả 1940 đủ màu sắc, kiểu dáng cũng thong thả qua lại Malecon khiến chúng tôi tưởng mình vừa lạc vào một buổi trình diễn xe cổ.

La Habana có rất ít xe hơi đời mới song cũng không có xe cũ, chỉ có xe cổ mà thôi. Xe dù đã năm bảy chục năm tuổi đời nhưng qua bàn tay người thợ tài hoa vẫn bóng ngời vẻ đẹp kiêu hãnh.

Ngoài những chiếc taxi bốn bánh kiểu xe con rùa nhỏ xinh, thành phố còn nhiều phương tiện công cộng (tất cả đều sơn màu vàng) ngộ nghĩnh và bắt mắt như xe lam, xe ngựa, xe đạp kéo hoặc xe máy kéo (kiểu xe lôi ở Việt Nam). Các loại xe đều được chăm chút vẻ bề ngoài nên chúng đúng là vật trang trí đặc sắc cho phố phường.

Đã được biết trước rằng La Habana sở hữu quần thể kiến trúc thuộc địa lâu đời bậc nhất châu Mỹ, vậy mà chúng tôi vẫn phải trầm trồ khi thấy tận mắt loạt công trình xây từ thế kỷ XVI. Hàng ngàn tòa nhà có các cửa ra vào lớn bằng gỗ quý được Cuba coi là công trình nghệ thuật quốc gia và bảo tồn kỹ lưỡng.

Men theo những bờ tường đồ sộ nhằm chống lại cướp biển, du khách hình dung được thời kỳ thành phố này còn là một thương cảng cực kỳ giàu có. Quá khứ phồn vinh của La Habana cùng sự trân trọng lịch sử của người Cuba có thể nhìn thấy ở El Morro và Real Fuerza, hai pháo đài trấn giữ lối vào cửa vịnh Habana.

Hai pháo đài nằm trên một hòn đảo nhỏ không xa bờ, vậy mà thay vì xây cầu bắc qua, chính quyền thủ đô cho xây đường hầm nối đảo với đường Malecon. Có lẽ vì sợ làm hỏng cảnh quan của cụm phố cảng – pháo đài xây từ thế kỷ XVI nên họ mới kỳ công như vậy. 

El Morro và Real Fuerza đều được xây kiên cố bằng đá tảng. Phòng bảo tàng còn nhiều bộ sưu tập áo giáp, vũ khí cùng trang phục của các thủy thủ chinh phục châu Mỹ xưa. Đúng 21 giờ, tiếng đại bác từ El Morro vang dội mặt biển. Ngày xưa, đó là lời báo hiệu giờ đóng cổng thành. Ngày nay, tiếng đại bác thể hiện niềm tự hào của người Cuba về quá khứ hào hùng.

Thành phố say men nghệ thuật

Ngày nay, dân La Habana có lẽ vẫn đi ngủ sớm nhưng du khách thì thức khuya hơn. Đường Obispo trong phố Cổ luôn náo nhiệt về đêm. Những khách sạn phong cách, những nhà hàng thanh lịch và các quán cà phê ấm cúng xen kẽ với các gian hàng lưu niệm tỏa ra bầu không khí hấp dẫn.

Nơi góc phố, tiếng đàn hát của các ban nhạc hát rong có lúc rộn ràng, có lúc sâu lắng. Người Cuba đặc biệt yêu âm nhạc. Ban nhạc đường phố nhiều đến nỗi chúng tôi cảm tưởng là ở xứ này, bất cứ ai có chút năng khiếu đều chọn nghề đàn ca làm lẽ sống.

Nhiều nghệ sĩ hát rong không nổi tiếng nhưng có giọng hát và ngón đàn quyến rũ, đầy cảm xúc và tha thiết tình yêu cuộc sống. Không hiểu vô tình hay cố ý mà “đặc sản” của Cuba là những thứ rất dễ nghiện: rượu rum, xì gà, âm nhạc, hội họa.

Con phố Calle de Hammel nổi tiếng với tranh vẽ nghệ thuật bày đầy cả vỉa hè, như để tôn thêm các điệu nhạc và vũ điệu Rumba-Salsa tình tứ.

Ngay cả quảng trường nhà thờ Lớn cũng được biến thành trung tâm hoạt động văn hóa truyền thống của La Habana. Những tối thứ Bảy và Chủ nhật đây là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa dân tộc đầy màu sắc.

Varadero, viên ngọc đẹp nhất Caribe

Nằm cách thủ đô 140km về phía đông, Varadero luôn được xếp hàng đầu danh sách các bãi biển đẹp và độc đáo nhất thế giới. Lên đường cao tốc Via Blanca, xe chúng tôi đi với tốc độ xấp xỉ 100km/g. Đường sá Cuba khá tốt, ít xe và không có xe máy nên bác tài thoải mái nhấn ga. Hai bên đường hầu như không thấy nhà dân.

Cũng phải thôi, hơn 80% dân Cuba sống ở thành phố. Dù đất đai màu mỡ nhưng nước này phải nhập khẩu phần lớn lương thực. Hướng dẫn viên của đoàn chúng tôi là David, nguyên Phó đại sứ Cuba tại Ả Rập Saudi.

Ngoài tiếng Anh lưu loát và kiến thức đáng nể, sự nhiệt tình, chu đáo của anh khiến mọi người phải ấn tượng. Trước tương lai rộng mở trong ngành ngoại giao, David vẫn quyết định chuyển sang nghề du lịch vì lương công chức Cuba khá thấp, chỉ khoảng 15 CUC, trong khi giá phòng tại resort 4 sao ở Varadero trung bình khoảng 100 CUC một ngày (cần phải nói thêm, đến Cuba du khách chỉ được tiêu CUC – một loại tiền chuyển đổi, 1 USD = 0,86 CUC). 

Varadero là một bán đảo rất đặc biệt. Với chiều dài gần hai chục cây số nhưng chiều rộng chỉ trên dưới 1.200 mét, Varadero có hai đường bờ biển tuyệt đẹp rợp bóng dừa chạy song song, ở giữa là mấy trăm resort xinh đẹp đủ mọi phong cách.

Cát ở đây trắng tinh, mịn màng. Bãi biển thoai thoải dài rộng mênh mông, sóng nhẹ, nước xanh trong vắt. Từ thời Tây Ban Nha, bán đảo này đã nổi tiếng là nơi nghỉ dưỡng đẹp bậc nhất vùng Caribe, thu hút giới nhà giàu của cả châu Mỹ.

Du khách đến đây chơi golf, lặn biển ngắm san hô, đua thuyền, câu cá và thưởng thức những món cocktail ngon tuyệt. Giới làm du lịch ở Varadero rất biết chiều khách.

Khi đặt phòng, du khách được đưa đón, ăn uống trọn gói trong resort. Các bữa ăn chính và bữa ăn phụ đều ngon miệng, hải sản tươi rói. Cocktail, rượu vang, bia uống bao nhiêu cũng được. Tất cả đều đã bao gồm trong giá phòng. 

Nhiều năm nay, du khách Đức và khách Canada đến Cuba nườm nượp, phần lớn đến rồi đều quay lại hằng năm. Hướng dẫn viên David của chúng tôi tin tưởng rằng sau khi hết cấm vận, các thắng cảnh của nước anh sẽ được chú ý hơn nữa. Chúng tôi cũng tin tưởng điều đó sau khi được ngắm nhiều vẻ đẹp, và nhất là được tiếp xúc với con người ở đây!

VŨ ĐÌNH TUẤN/DNSGCT