Ở đâu thì cũng phải tắm. Nhưng cái tắm ở cái xứ Azerbaijan thì đặc biệt lắm. Văn hóa tắm hơi cổ xưa ở Azerbaijan có thể đã mất dần trong những năm gần đây, nhưng nhiều người dân lớn tuổi ở thành phố vẫn muốn nhớ lại nghi lễ này bằng việc hàng tuần ghé thăm các phòng tắm công cộng địa phương.
Từ xa xưa, trong những ngày lễ truyền thống, tắm hơi là một nghi lễ linh thiêng không chỉ để làm sạch sẽ cơ thể. Các vua và những người đứng đầu đất nước mỗi thời kỳ đều thực hành nghi lễ tắm hơi.
Nhà khảo cổ học Kamil Ibragimov cho biết: Tắm hơi là một hoạt động xã hội, nơi bạn có thể thư giãn, trò chuyện, thảo luận. Mọi người thường tụ tập, rủ nhau đi tắm hơi. Trong phòng tắm hơi, bạn có thể chia sẻ những điều mình muốn về chính trị, tôn giáo, cuộc sống cá nhân mà chưa chắc đã nói được ở bên ngoài.
Nhu cầu về tinh thần và thể chất
Các thành phố Azerbaijan trong thời Trung cổ được chia thành các khu phố nhỏ gọi là Mehelle, mỗi Mehelle có một phòng tắm hammam (phòng tắm hơi) và một nhà thờ Hồi giáo riêng, phục vụ cho nhu cầu tâm linh và thể chất của người Hồi giáo địa phương.
Tắm hơi hamman giữ một vai trò quan trọng trong hôn nhân. Trước khi “tuyển” con dâu, các bà mẹ chồng cùng con dâu tương lai vào phòng tắm hơi. Tại đây, người mẹ chồng sẽ có cơ hội được ngắm nhìn kỹ hơn con dâu của mình và việc quyết định cô ấy có phải là “ứng viên sáng giá” không phụ thuộc vào buổi tắm hơi này.
Nhưng trên tất cả, lý do các phòng tắm hơi tồn tại vẫn là để duy trì mục đích làm sạch sẽ cơ thể.
Trong những ngày con đường tơ lụa còn hoạt động ở Azerbaijan, những phòng tắm hơi được đặt ở vị trí lối vào thành cổ Baku. Du khách chỉ được quyền vào thành sau khi đốt hết quần áo cũ của mình và bước vào phòng tắm hơi công cộng để làm sạch cơ thể.
Thời Xô viết, văn hóa tắm hơi không phổ biến nhiều như trước khi các hộ gia đình đã có phòng tắm riêng trong nhà, nhưng tắm hơi hamman vẫn là sự lựa chọn đầu tiên cho người dân khi bị thiếu nước.
Ngày nay vẫn còn một số lượng lớn người dân địa phương, nhất là lớp người lớn tuổi không thể sống được mà không có hamman. Trước khi bước vào phòng tắm hơi công cộng ở Baku thời nay, bạn vẫn cần tuân theo một số quy tắc và nghi thức quan trọng.
Tắm hơi như thế nào?
Nam, nữ được tắm hơi chung? Ở Azerbaijan, việc tắm hơi giữa nam, nữ tách biệt hoàn toàn. Một số phòng tắm chỉ dùng cho nam giới, một số cho nữ giới, một số dành cho cả hai giới nhưng sử dụng vào những ngày khác nhau. Thời trung cổ, những quy tắc này linh hoạt hơn một chút, đàn ông đi tắm hơi có thể thuê một cô gái mát xa cho mình, nhưng việc tắm chung cả nam và nữ là điều hoàn toàn không thể.
Cuốn khăn quanh người: Tắm hơi ở Azerbaijan không cho phép mọi người hoàn toàn được khỏa thân. Bạn vẫn phải dùng một khăn tắm để cuốn quanh người.
Vừa tắm vừa vụt? Thừa hưởng truyền thống tắm hơi của người Nga vùng Caucasus, người Azerbaijan mang cả những cành bạch dương rậm rạp và thơm ngát vào phòng tắm hơi. Những cành bạch dương này dùng để làm gì? Xin thưa, những bạn đồng hành trong phòng tắm hơi có thể giúp bạn cầm cành bạch dương rồi quất nhẹ vào người bạn để khuấy động sức nóng, giúp việc hít thở và điều hòa cơ thể được dễ dàng hơn.
Chà sát: Trọng tâm của quá trình tắm hơi ở Azerbaijan là hoạt động cọ xát cơ thể. Một nhân viên của phòng tắm sẽ sử dụng chiếc găng tay gai lớn để tẩy các tế bào chết trên cơ thể khách. Hoạt động chà xát được tiến hành ngoài phòng xông hơi.
Nghi thức về phòng xông hơi: Tại đây, bạn được phép đội một chếc mũi nỉ để cách nhiệt cho vùng đầu (và cả tóc), đề phòng trường hợp nhiệt độ quá nóng. Bạn không được phép kỳ cọ, tẩy da chết trong phòng xông hơi.
Bọt xà phòng: một nghi lễ thú vị gọi là Kurrpuk. Xà phòng và nước được đánh cùng trong một túi lưới đặc biệt để tạo nên một đám mây bọt xà phòng cỡ lớn. Những nhân viên ở đây sẽ dùng những bọt xà phòng này để cọ xát trên các vùng cơ thể bạn.
Cà phê, muối và mật ong: Một nghi lễ khác là cọ xát muối, cà phê và mật ong lên da. Muối giúp bạn đổ mồ hôi, cà phê làm thơm và mật ong làm dịu mọi vết thương, các vết viêm nhiễm.
Thong thả và từ tốn: Nếu quyết định đi tắm hơi, bạn phải có thời gian chứ không nên vội vã. Sau khi tắm hơi, nghi thức quan trọng không kém là uống trà. Không có giới hạn về thời gian khi đi tắm Hammam, vì thế bạn có thể ngồi ở đó bao lâu tùy thích, thậm chí cả nửa ngày.
Chiêm ngưỡng các kiến trúc: Các phòng hammam cũ ở Azerbaijan được xây dựng theo phong cách phương Đông phổ biến khắp Iran, Trung Á và Trung đông. Điểm nhấn của kiến trúc này là mái vòm hình bát úp với một lỗ trên đỉnh vòm, được thiết kế tuyệt vời để không khí thoát ra ngoài nhưng nước mưa không thể dội vào trong. Những phòng hammam cổ hơn thường được xây dựng dưới lòng đất, mát vào mùa hè nhưng ấm áp trong mùa đông.
Hầu hết các phòng tắm hamma cổ xưa ở Azerbaijan đã ngừng hoạt động từ lâu. Một số phòng tắm được bảo tồn như di tích cũ trong khi một số khác được chuyển đổi thành cửa hàng, chợ hay phòng trà. Tuy nhiên, một vài nơi ở trung tâm Baku vẫn hoạt động hình thức tắm hơi cổ điển này để ghi nhớ về quá khứ.
Agha Mikayil Hamami
Đây là sự lựa chọn số một cho trải nghiệm tắm hơi ở Baku. Được xây dựng vào thế kỉ 18, Agha Mikayil là phòng tắm hơi lâu đời nhất ở Baku, mở cửa cho cả nam và nữ nhưng vào các ngày tách biệt, được điều hành bởi đội ngũ nhân viên nhiều kinh nghiệm. Orkhan Gasimove, người quản lý lâu năm của phòng tắm hơi này, cho biết: “Tôi như động vật lưỡng cư, không thể sống mà thiếu phòng tắm hơi.”
Với sự hấp dẫn vượt thời gian của kiến trúc phòng tắm hơi cổ điển, Agha Mikayil đã được lên phim nhiều lần, chẳng hạn If not this one, then that one (1956).
Phụ nữ được đến đây tắm vào ngày thứ hai và thứ sáu, những ngày còn lại đều dành cho nam giới.
Agha Zeynal Hamami
Phòng tắm này có từ thế kỷ 19, thời điểm bùng nổ dầu ở Baku. Đây là phòng tắm đầu tiên dành riêng cho nam giới. Ngày nay, khách đến phòng tắm này chủ yếu là dân địa phương. Dịch vụ bao gồm các phương pháp trị liệu truyền thống cũng như tạo được không khí của những ngày quá khứ huy hoàng ở phòng tắm Agha Zeynal Hamami
She-Bi Hamami
Phòng tắm có từ thế kỷ 19, là phòng tắm độc quyền dành cho phụ nữ thời bấy giờ. Ngày nay, She bi Hamami lại trở thành phòng tắm chỉ dành riêng cho nam giới, đặc biệt là các công chức văn phòng vì vị trí của phòng tắm gần với bốn văn phòng chính phủ.
Akhund Hammam
Nằm xa hơn một chút so với vị trí trung tâm, Akhund Hammam là phòng tắm cổ xưa còn giữ lại được mối liên kết với nhà thờ Hồi giáo. Đối diện với phòng tắm là nhà thờ Haji Sultan Ali có mái vòm màu xanh lá cây. Phòng tắm này chỉ dành cho nam giới.
Phương Linh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét