Bâng khuâng hoàng hôn: Trinidad – Bản giao hưởng từ quá khứ

Bài viết của ELLE Team

[Tạp chí Phái đẹp ELLE – số tháng 3/2018] Cho đến tận bây giờ, tôi vẫn không quên được lần đầu đặt chân đến Cuba. Tối hôm ấy, gió đêm mát lạnh, đượm hương thơm nồng, khắc khoải như chính âm hưởng của Cuba trong tâm trí tôi. Cuba là một mối giao thoa kỳ lạ của nhiều loại âm thanh, mùi vị, cảm xúc, cuộc sống và nhất là của nhiều thời đại. Ở đây, thời gian là một khái niệm rất tương đối. Có những lúc tôi tưởng mình đã rời xa thế kỷ XXI và trở về một thời xa xưa nào đó. Ý niệm ấy ngày một rõ khi hành trình trên miền đất Trung Mỹ dẫn tôi đến Trinidad, một thành phố giáp biển phía Nam, nằm giữa dải đất Cuba.

KHÔNG GIAN CÓ MÀU HOÀI NIỆM

Trời đã ngả chiều khi chuyến xe bus từ Cienfuegos dừng bánh tại Trinidad. Nếu như Cienfuegos là một thành phố mang phong cách châu Âu hiện đại thì ở Trinidad, thời gian dường như đã ngừng trôi từ cuối thế kỷ XIX. Bước xuống xe, tôi cảm nhận được ngay bầu không khí vừa nồng nhiệt, vừa lãng mạn len lỏi khắp các ngách nhỏ trong thành phố. Và từ cái nhìn đầu tiên, tôi biết mình sẽ yêu nơi này. Tại các thành phố Cuba, thay vì thuê khách sạn, tôi thường chọn nhà dân, hay còn gọi là casa particular. Phòng trọ của tôi ở Trinidad nằm trên tầng hai một ngôi nhà truyền thống, có sân thượng nhìn xuống một con hẻm ít người qua lại. Sáng sáng, khoảnh sân ấy trở thành ô cửa nhỏ để tôi ngó vào một phần cuộc sống Cuba, tò mò hóng các bà, các chị đầu đeo một mớ lô uốn tóc tám chuyện trong hẻm.

Nhà thờ Iglesia Parroquial de la Santisima Trinidad được xây năm 1892.

Ở Trinidad, tôi thường ra đường từ lúc mặt trời mới mọc để tận hưởng trọn vẹn không gian tĩnh lặng của khu phố cổ chưa bị khuấy động bởi đám đông du khách. Thành phố còn ngái ngủ khi những giọt nắng sớm trong veo lăn trên những bậc thang dài cạnh nhà thờ Iglesia Parroquial de la Santisima Trinidad và chiếu sáng tòa tháp cao của bảo tàng Lucha contra Bandidos. Hoàn toàn không có ai trên quảng trường ngoài một cô gái trẻ trong chiếc váy bồng màu vàng nhạt, chú tâm vào chiếc máy tính xách tay đặt trên đùi. Đây là hình ảnh dễ dàng bắt gặp ở Cuba, nơi toàn bộ hệ thống thông tin liên lạc đều do nhà nước quản lý.

Plaza Mayor thiết kế pha trộn giữa phong cách thuộc địa và cổ điển châu Âu.

Từ quảng trường trung tâm Plaza Mayor, tôi lang thang trong khu phố cổ và ngỡ mình đang lạc bước trong không gian 200 năm trước. Từ những năm 1850, các công trình kiến trúc ở Trinidad dường như vẫn vậy. Quanh Plaza Mayor, những tòa nhà theo phong cách thuộc địa Tây Ban Nha được phục chế tỉ mỉ, nay đã trở thành các bảo tàng tuyệt đẹp: Bảo tàng kiến trúc thuộc địa, bảo tàng Romántico, khảo cổ Guamuhaya… Tôi tiếp tục rảo bước trên những con đường lát đá cuội mòn tròn trịa và mê mẩn ngắm những dãy nhà nhiều màu sắc. Nhà ở Trinidad không có được quy mô hoành tráng của Havana nhưng gần gũi và lãng mạn, nhắc tôi nhớ đến Hội An. Mặt tiền mỗi ngôi nhà được trang trí bằng họa tiết phù điêu nổi màu trắng, kèm những khung cửa sắt cũng sơn trắng, hoa văn đơn giản nhưng thanh thoát và tinh tế.

Trinidad và những con đường lát sỏi, nhà cửa đơn sơ như cách đây vài thế kỷ.

NHỊP ĐẬP CỦA ĐẤT CUBA

Những ngày đầu ở Trinidad, tôi dành thời gian theo dõi nhịp đập của thành phố đang dần thức giấc. Quanh những con phố, người bán hàng lục đục dọn quầy, em nhỏ mặc đồng phục lon ton đi học, chuông xe đạp leng keng xin đường, xe ngựa lọc cọc trên nền đá. Những khoảnh khắc ấy lặp lại hàng ngày, dù quá đời thường nhưng lại dễ gieo nhớ thương. Một ngày rảnh rỗi, tôi rời trung tâm thành phố, tìm đường lên ngắm thung lũng Los Ingenios từ một quả đồi nhỏ ở phía Đông. Los Ingenios gắn liền với lịch sử Trinidad. Trinidad và Los Ingenios, cách biệt với phần còn lại của Cuba bởi dải Sierra del Escambray ở phía Bắc, đã rơi vào suy thoái cho đến khi tìm lại được hướng phát triển kinh tế dựa vào du lịch từ những năm 1950. Trinidad và Los Ingenios đều được UNESCO xếp hạng Di sản thế giới vào năm 1988.

Mới hơn tám giờ sáng nhưng cái nắng vùng nhiệt đới cuối tháng Tư đã kịp thiêu đốt con đường đất. Thành phố lùi xa dần, những tháp chuông cao nhất đã khuất hẳn, và rồi biển xanh hiện ra ngày một rõ ở cuối chân trời. Điểm cao nhất của ngọn đồi là một tháp truyền hình có hàng rào bao quanh. Bác gác cổng niềm nở gọi tôi vào và ra hiệu leo lên mái nhà bằng một chiếc thang ghép bằng vài thanh củi, không thể tạm bợ hơn. Bằng tất cả sự nhiệt tình, bác say sưa giới thiệu cho tôi từng mảnh ghép của thung lũng Los Ingenios giữa núi rừng trùng điệp. Mắt bác sáng lên lấp lánh, giọng bác đầy tự hào. Bác là điển hình của người Cuba mà tôi đã gặp. Họ thân thiện, vui vẻ và tràn đầy nhiệt huyết. Tôi tin mỗi người Cuba đều yêu cái đẹp. Họ nâng niu những giá trị cũ và trân trọng khoảnh khắc hiện tại. Trong mắt họ, tôi luôn đọc được tình cảm chân thành khiến tôi xúc động khi gặp mặt và lưu luyến khi chia tay.

Khi tôi trở lại trung tâm Trinidad, đường phố đã nhộn nhịp như thường lệ. Khoảng giữa ngày, tôi thích tìm cho mình một góc nhỏ trong vô vàn những quán bar và cà phê của Trinidad. Có lúc tôi ghé Café Don Pépé, tận hưởng khoảng sân phong cách thuộc địa rợp bóng mát, nhâm nhi một tách cà phê Arabica ngon hảo hạng kèm một miếng sô-cô-la Baracoa và phiêu diêu giữa những bài hát mang âm hưởng Cuba phát ra từ chiếc đài cũ kỹ đặt trên quầy bar. Hôm khác, tôi ngồi cả buổi chiều trong Taberna La Botija, quán bar nổi tiếng nhất Trinidad, nheo mắt ngắm cái nắng oi ả bên ngoài và nếm thử những ly cocktail rượu rum mát lạnh. Cuba được biết đến khắp thế giới với rượu rum, xì gà và cà phê. Phong cảnh Trinidad đẹp nhất tầm cuối chiều, khi đường phố trở nên náo nhiệt nhưng không vồn vã. Ánh nắng đầu giờ vàng thổi thêm sức sống lên những bức tường rực rỡ. Những chiếc xe ngựa phong cách đầu thế kỷ, những chiếc xe hơi cổ điển những năm 1950 nhiều màu sắc, những dãy nhà đẹp ngọt ngào, những khu vườn xanh thoáng đãng, những con người Cuba tràn đầy năng lượng… Tất cả hòa vào nhau trong bao sắc thái của một bức tranh hoàn hảo.

Ở Cuba không hiếm thấy bóng dáng những chiếc xe hơi cổ từ những năm 50 của thế kỷ trước được gìn giữ cẩn thận.

NHỮNG GIAI ĐIỆU TRONG TIM

Một ngày ở Trinidad sẽ không trọn vẹn nếu không được dạo quanh thành phố một lần nữa khi màn đêm buông xuống. Đường phố vừa lên đèn cũng là lúc những bản nhạc Cuba rộn ràng nổi lên từ khắp các nẻo đường. Trong các quán bar và nhà hàng, các ban nhạc sống bắt đầu dạo những giai điệu Cuba đầu tiên. Taberna La Botija yêu thích của tôi là nơi quy tụ của những người thích nhạc soul và jazz. Còn nếu vừa muốn thưởng thức món đặc sản tôm hùm Cuba, vừa muốn nghe nhạc trong khung cảnh lung linh ánh nến, tôi sẽ lui tới Terazza Colonial, leo lên khoảng sân lãng mạn ngọt ngào với giàn hoa giấy hồng rủ xuống mặt bàn. Những bậc thang cạnh nhà thờ lớn sáng nay còn lặng lẽ, giờ là điểm tụ họp của những người yêu vũ điệu salsa sôi động. Đất nước Cuba mang đến cho tôi nhiều cảm xúc vừa xưa cũ, vừa mới lạ. Cuộc sống thường ngày của người Cuba mang nhiều dấu tích của nền kinh tế bao cấp giống Việt Nam thời trước. Họ không có nhiều, nhưng họ say sưa hưởng thụ, sống hết mình với những gì mình đang có.

Tòa tháp của nhà thờ và tu viện thánh Francis xưa, nay là bảo tàng Lucha contra Bandidos.

Nhịp sống một ngày của Trinidad giống một làn sóng đại dương, êm đềm vào buổi sáng, ngày càng cuồng nhiệt vào buổi chiều tối, dần lên đến cao trào và vỡ òa trong màn đêm rồi trở lại lặng thinh vào sáng hôm sau. Buổi tối chính là lúc tôi cảm nhận được văn hóa Cuba sâu sắc nhất. Nó là mối giao hòa của văn hóa bản địa, châu Phi và châu Âu. Cũng vì vậy, âm nhạc ở Cuba là kết quả của câu chuyện tình giữa tiếng trống Phi châu và tiếng đàn ghi ta Tây Ban Nha. Người Cuba yêu âm nhạc và biết cách truyền vào đó niềm lạc quan và hứng khởi. Chẳng biết từ lúc nào trên con đường dài ở Cuba, tôi đã yêu những điệu nhạc vừa sôi động vừa da diết và nhạy cảm. Như một nhạc sĩ nổi tiếng của Cuba từng nói: “Tôi không sáng tác, tôi mơ về âm nhạc. Thỉnh thoảng tôi giật mình tỉnh dậy với giai điệu trong tim”.

Taberna La Botija là quán bar nổi tiếng nhất Trinidad.

ĐƯỜNG ĐẾN CUBA

• Visa đi Cuba giá khoảng 20 đô la, có thể làm tại đại sứ quán tại Hà Nội, lãnh sự quán tại TP.HCM hoặc mua ngay tại cửa khẩu khi tới Cuba.

• Từ Việt Nam đi Cuba chưa có chuyến bay thẳng, cần quá cảnh qua một nước thứ ba, ví dụ như Pháp, Nga, Đức, Canada, đến thủ đô La Habana.

• Trong nội địa Cuba, du khách có thể di chuyển giữa các thành phố lớn bằng đường hàng không của hãng Cubana (http://www.cubana.cu/) và một vài điểm đến lạ của hãng Aerogaviota (http://www.aerogaviota.com/)

• Cuba có hệ thống xe buýt đường dài dành riêng cho khách du lịch nước ngoài. Hai hãng buýt chính là Víazul và Transtur.

• Nếu muốn được hoàn toàn chủ động, bạn có thể thuê xe tự lái hoặc xe kèm tài xế. Giá thuê xe đắt hơn nhiều so với Mỹ hoặc châu Âu.

• Ở Cuba sẽ bị trả phí rất đắt nếu muốn đổi tiền đô la Mỹ. Vì vậy nên đem theo các loại tiền khác, ví dụ như Euro. Bạn có thể đổi luôn tại sân bay mà không sợ bị tỉ giá thấp so với bên ngoài.