Khám phá về hamburger

Lịch sử gây nhiều tranh cãi

Từ ngàn năm trước, người Ai Cập cổ đại đã ăn thịt bằm viên, và qua nhiều năm, thịt bằm đã được ép theo dạng dẹt và trở thành món ăn trên toàn thế giới với những tên gọi khác nhau. Nhưng để biết cụ thể nguồn gốc của hamburger thì không ai rõ. Người dân Mỹ ở vùng New Haven, Connecticut, Tulsa và cả Oklahoma thì tự tin nói rằng chính tổ tiên họ đã phát minh ra nó.

Lịch sử bánh hamburger đã gây ra rất nhiều tranh cãi. Truyền thuyết nói nó bắt đầu với người Mông Cổ, khi họ tích trữ thịt bò hoặc hoặc thịt cừu vụn dưới yên ngựa trong suốt hành trình khám phá và cai trị thế giới, cũng như cách mà thương hiệu McDonald’s đã làm trong nửa thế kỉ qua.

Khi cháu trai của Genghis Khan - Kublai Khan và tùy tùng xâm lược Moscow, họ mang theo thịt bằm ăn kiêng độc đáo của riêng họ. Người Nga đã tiếp nhận món đó và biển nó thành món ăn riêng của họ với tên gọi ‘Steak Tartare” (Tartar là tên gọi người Mông Cổ). Sau nhiều năm, những đầu bếp người Nga đã dần phát triển món này bằng cách thêm vào hành củ băm nhuyễn và trứng sống.

Sau này, khi thương mại toàn cầu phát triển, những thủy thủ đã mang món ăn này về
thành phố cảng Hamburg, Đức, nơi họ quyết định dùng vụn bánh mì để nặn thành hình lát thịt và nấu thành món mà người dân Hamburg gọi là “Hamburg steak”, một món rất phô biến ngày nay. Kể cả ở Nhật Bản, trong menu, món ăn này được gọi với tên gọi “hanbagu”, hay được biết đến như món thịt nấu theo phong cách Hamburg.

Lịch sử món hamburger luôn gây ra rất nhiều tranh cãi - Ảnh: Foodie UK

Thôi, nói về Châu Âu và Châu Á thế là đủ rồi, bây giờ chúng ta hãy tìm đến tận gốc gác của nó. Bằng cách nào đó, thịt bò bằm đã đến được nước Mỹ, nằm giữa 2 lát bánh. Nhưng nhờ ai? Nếu lịch sử ghi lại rõ ràng thì đã tốt hơn biết bao, đáng buồn là không hề có.

Dù có vài nguồn đã viết rằng cái bánh Hamburger đầu tiên ở Mỹ được phục vụ vào năm 1834 tại nhà hàng Delmonico thộc New York, nguồn gốc này không dựa trên menu của nhà hàng mà lại trên một bản sao phát hành không chính xác, vì ở thời điểm đó, ngành in ấn chưa đi vào hoạt động nữa mà!

Nếu đơn giản gọi hamburger là 2 lớp bánh kẹp 1 miếng thịt bò bằm ở giữa, thì người có công đầu ở đây là Charlie Nagreen, từ đến Seymour – Wisconsin, ở tuổi 15 đã bán hamburger từ quầy bán hàng của mình ở hội chợ Outagamie County. Anh ta được biết đến với tên gọi “Hamburger Charlie”. Anh tiếp tục bán hamburger ở mỗi hội chợ hàng năm đến khi qua đời vào năm 1951. Vì vậy, làng Seymour tự tin gọi mình là “Nguồn gốc của chiếc Hamburger”, nắm giữ kỉ lục bánh hamburger to nhất thế giới và tổ chức lễ hội hamburger hằng năm.

Nhưng mặt khác, nhà Lassen cũng quả quyết rằng tổ tiên mình đã phát minh ra bánh hamburger vào năm 1892 và 1900. Website của tiệm ăn Louis’ Lunch tại New Haven, Connecticut đã ghi rằng: "Một ngày trong năm 1900, một người đàn ông bước vào quán nhỏ ăn trưa và yêu cầu một bữa ăn nhỏ gọn để mang đi. Louis Lassen nhanh tay lấy 2 lát bánh mì kẹp vào 1 miếng thịt bò đưa cho khách hàng, và từ đó, câu chuyện về chiếc hamburger đầu tiên của Mỹ bắt đầu."

Ngược lại, gia đình Frank và Charles Menches từ Akron, Ohio lại quả quyết rằng ông cố của họ là người phát minh ra món này. Theo câu chuyện gia đình kể lại, anh em nhà Menches bán xúc xích nhưng do hết hàng, họ buộc phải mua thịt bò bằm và khi chiên nó lên, họ cho thêm đường nâu, cà phê và vài gia liệu khác để tăng mùi vị. Khi khách hàng ăn và hỏi món này tên gì, Frank bèn nhìn lên bảng hiệu ở hội chợ Hamburg và nói: "Đây là hamburger!”.

Sau một thế kỷ từ ngày ra đời, hamburger ngày càng trở nên phổ biến và phát triển đến mức 60% bánh kẹp thịt trên thế giới là hamburger - Ảnh: Franchise Focus

Các thông tin ở trên có thể cho thấy rằng hamburger được phát minh ra ở rất nhiều nơi khác nhau trên nước Mỹ. Nhưng dù ai tìm ra nó cũng không quan trọng, vì mọi người đều đồng ý rằng nó trở nên phổ biến từ năm 1904.

Cho đến những năm 1920, hamburger đã trở thành món ăn nhanh tại chuỗi cửa hàng White Castle, dưới tài quản lí của ông J. Walter Anderson từ Kansas, ông đã tạo nên hình dạng bánh hamburger phổ biến hiện nay và phát triển rộng rãi món ăn này qua các chuỗi nhà hàng khác nhau.

Một người tiên phong khác về mảng phát triển chuỗi cửa hàng burger là Wimpy Grills, sáng lập vào năm 1934. Wimpy nổi tiếng về 2 mảng: là chuỗi cửa hàng đầu tiên phát triển ra nước ngoài, và mang đến buổi ăn tối chỉ với giá 10 cent 1 bánh hamburger. Nhưng khi Ed Gold – người sáng lập qua đời vào năm 1978, việc kinh doanh của công ty ngày càng đi xuống và đóng cửa toàn bộ 1500 cửa hàng. Tuy thế, Wimpy vẫn còn hoạt động đến ngày nay tại nước Anh.

Đến những năm 1950, hamburger trở thành biểu tượng nước Mỹ. Hai anh em Maurice và Richard McDonald mở cửa hàng McDonald đầu tiên vào năm 1948 tại California. Theo sau đó là Burger King, Wendy’s và Carl’s Jr.

Dù cho nước, hấp, chiên hay chín đều 2 mặt với cà chua, mù tạt, phô mai hay sốt teriyaki, vị trí của hamburger trong một cửa hàng ăn được ví như cánh máy bay trong ngành hàng không. Sau một thế kỷ từ ngày ra đời, hamburger ngày càng trở nên phổ biến và phát triển đến mức 60% bánh kẹp thịt trên thế giới là hamburger.

Khánh Duy (tổng hợp)

Những điều thú vị bạn nên biết

Đã từng thưởng thức món ăn nhanh phổ biến nhất thế giới này, nhưng có lẽ vẫn còn nhiều điều thú vị về món hamburger mà bạn chưa khám phá hết.

Người MỹLà khách hàng tiêu thụ nhiều bánh hamburger nhất - hơn 13 tỉ cái/năm. Nếu xếp thành hàng, chúng có thể bao quanh trái đất đến 32 vòng.

Cheeseburger
Vào những năm 1920s, một đầu bếp trẻ ở Pasadena cho thêm 1 lát phô mai mỏng vào bánh hamburger. Đây cũng là lúc cheeseburger (bánh hamburger kẹp với phô mai) ra đời.

Bài hát rao kì quặc
Vào năm 1885, những người bán hamburger dạo đầu tiên thường hay rao: "Hamburger, hamburger nóng, hành củ ở giữa, dưa leo ở trên. Làm môi bạn chóp chép” (nguyên bản: "Hamburgers, hamburgers, hamburgers hot; onions in the middle, pickle on top. Makes your lips go flippity flop”).

Fan cuồngHarry Sperl có lẽ là một "fan cuồng hamburger" nhất khi đã hi sinh chiếc xe Harley Davidson đắt tiền của mình để biến nó thành một chiếc xe Burger: toàn than xe theo hình dạng bánh hamburger.

Bùng nổ thức ăn nhanh
Hamburger bắt đầu phổ biến và bùng nổ vào thập niên 80 của thế kỷ trước, trong đó nổi bật nhất là chuỗi nhà hàng McDonald's với chiếc bánh bán chạy nhất là BigMac. Ngày nay McDonald's có đến hơn 34.000 cửa hàng trên toàn thế giới, với khoảng 75 bánh burger được bán ra mỗi giây.

Đức
Vao đầu những năm 1800 ở cảng Hamburg, những lát thịt bò bằm đầu tiên đã được tiêu thụ. Người Đức thừa nhận họ đã đã mang hamburger đến nước Mỹ.

Hot dog
"Đối thủ cạnh tranh" của hamburger chính là bánh hot dog, và nguồn gốc của nó cũng đến từ nước Đức.

Sốt Island BBQ
Đó là nước sốt ngon nhất cho món hamburger, với các thành phần như nước tương, dứa, mật ong,
rượu rum và mù tạt.

Hành thái lát và cà chua, xà lách và các loại sốt như mù tạt, mayonnaise hay sốt cà là những món ăn kèm "tiêu chuẩn" cho loại bánh kẹp phổ biến nhất thế giới này - Ảnh: Foodie UK

Kobe
Bò Kobe Nhật Bản là nguyên liệu làm hamburger mắc nhất thế giới. Món này được phục vụ tại một số sòng bạc Las Vegas với giá 5.000 đô la Mỹ/cái.

Người chặt thịt
Chỉ cho đến đầu thế kỉ 20 thì các loại máy xay thịt mới phổ biến. Trước đó, việc xay thịt được thực hiện bằng các cỗ máy rất thô sơ làm từ gỗ và thiết. 

Ngày hội Hamburger Toàn QuốcỞ Mỹ, tháng 5 là tháng chính thức được coi là tháng của món hamburger và sườn nướng.

Hành củ
Hành thái lát và cà chua, xà lách và các loại sốt như mù tạt, mayonnaise hay sốt cà là những món ăn kèm "tiêu chuẩn" cho loại bánh kẹp phổ biến nhất thế giới này.

Popeye
Nhân vật hoạt hình mê món hamburger nhất chính là Poldo (J. Wellington Wimpy) từ loạt phim Popeye.

250.000 Euro
Là giá cho một mẫu thử hamburger làm từ thịt nhân tạo sau quá trình nghiên cứu nhiều năm ở Hà Lan. Nó được nấu lần đầu bởi đầu bếp 3 sao - Michelin Heston Blumenthal.

Chín vừa
Cách tốt nhất để làm hamburger là chín vừa: giòn tan bên ngoài nhưng vẫn hồng bên trong.

Thụy Sĩ
Tại Ý, hamburger còn được gọi là “Swiss” vì loại bò làm món này này thường đến từ nước Thụy Sỹ.

"Khu rừng"
Upton Sinclair - Nhà phê bình thức ăn nổi tiếng đã viết trong quyển “Khu rừng” vào năm 1900 rằng tại Chicago, điều kiện của các lò mổ thịt thật quá khủng khiếp.

Umami Burger
Đây là chuỗi hàng ăn nhanh của New York với mùi vị "thứ 5" (sau 4 mùi cơ bản là "chua", "cay", "mặn", "ngọt" cho bánh hamburger – mùi "Umami".

Burger chayThay vì dùng thịt thì món burger chay chỉ bao gồm đậu nành, đậu băm và các hỗn hợp gia vị khác nhau.

Walla Walla
Walla Walla Washington là tờ báo đầu tiên vào năm 1998 thông tin về sự xuất hiện của món hamburger tại Mỹ.

X-Tra Cheese
Loại sốt ăn kèm món hamburger rất hấp dẫn. Đây là một hỗn hợp của phô mai Mỹ và phô mai Thụy Sĩ.

Burger bầu (bí)
Một cách thưởng thức burger khác cũng ngon không kém là dùng bầu nướng (hoặc chiên) kẹp thay cho bánh mì.

Khánh Duy (tổng hợp)

Những con số thú vị về "ông vua" McDonald's

Mỗi giây trôi qua có đến 75 phần ăn hamburger được bán ra ở chuỗi nhà hàng McDonald's. Hãy cùng khám phá thêm nhiều điều thú vị về "ông vua thức ăn nhanh" với hơn 34.000 cửa hàng trên toàn thế giới này nhé.

Lượt khách hàng ngày đến các nhà hàng McDonald's là 62 triệu, tức là nhiều hơn cả dân số của Vương quốc Anh - Nguồn: Yahoo Finance Chuỗi nhà hàng McDonald's bán ra 75 phần bánh hamburger mỗi giây - Ảnh: GoIndie Doanh thu của toàn chuỗi nhà hàng McDonald's trong năm 2011 là 27 tỷ đô la Mỹ, tương đương với một nền kinh tế xếp hạng 90 trên thế giới - Ảnh: SEC    Chỉ với doanh thu trị giá hơn 8.7 tỉ đô la Mỹ từ các cửa hàng nhượng quyền thôi,  McDonald's đã "giàu" hơn cả quốc gia Mông Cổ - Ảnh: SEC Bên ngoài nước Mỹ McDonald's có hơn 761.000 nhân công trên, tức là nhiều hơn cả dân số của Luxembourg - Ảnh: McDonald's Iceland Tại Mỹ, trong 8 người từng tham gia ngành dịch vụ có ít nhất 1 người từng làm ở McDonald's - Ảnh: Fast Food Nation  McDonald's lên kế hoạch mở ít nhất "1 cửa hàng/ngày" tại thị trường Trung Quốc trong năm 2013 - Ảnh: Reuters

Nguyên Anh (tổng hợp)