Mtskheta – Thành phố lịch sử cổ xưa nhất Gruzia

MINH CHÂU

(Ngày Nay) - Thành phố cổ Mtskheta là một trong các thành phố cổ lâu đời nhất tại Gruzia. Thành phố nằm tại hợp lưu của hai sông Aragvi và Mt'k'vari, cách thủ đô Tbilisi khoảng 20 km về hướng đông bắc. Thành phố nằm trong địa phận tỉnh Kartli miền đông Gruzia. Hiện nay thành phố có khoảng 8.000 người là trung tâm hành chính vùng Mtskheta-Mtinaneti.

Di tích của thành phố cổ Mtskheta tại địa điểm hiện nay có trên 1.000 năm trước công nguyên. Thành phố Mtskheta đã từng là thủ đô của vương quốc Iberia Gruzia từ thế kỷ thứ 3 trước công nguyên tới thế kỷ thứ 5 sau công nguyên. Đây là nơi Kitô giáo có mặt rất sớm và được coi là quốc giáo trong năm 317. Cho đến ngày hôm nay thành phố cổ Mtskheta vẫn là trụ sở của Giáo hội Tông truyền Chính thống Gruzia.

Từ đầu thế kỷ thứ 6, vua Dachi I Ujarmeli ( người kế vị vua Vakhtang I Gorgasali) đã dời thủ đô từ thành phố cổ Mtskheta tới thành phố Tbilisi. Việc di chuyển thủ đô này được thực hiện theo di nguyện của cha ông. Mặc dù không còn là thủ đô nhưng thành phố này vẫn được dùng làm nơi tổ chức các lễ đăng quăng cũng như nơi chôn cất của nhiều vị vua Gruzia. Việc này được diễn ra trong suốt nhiều thế kỷ cho đến khi chấm dứt thời kỳ vương quyền vào thế kỷ thứ 19.

Ở Mtskheta có Nhà thờ chính tòa Svetitskhoveli được xây dựng từ thế kỷ thứ 11 và tu viện Jvari có từ thế kỷ thứ 6. Đây là hai trong số những công trình kiến trúc có ý nghĩa lớn của nền kiến trúc Kitô giáo của Gruzia và có ý nghĩa lớn về mặt lịch sử trong việc phát triển nền kiến trúc trung cổ khắp vùng Caucasus.

Nhà thờ chính tòa Svetiskhoveli được xây dựng từ thế kỷ thứ 11, còn tu viện Jvari được xây dựng từ thế kỷ thứ 6. Cả hai công trình này đều là những công trình kiến trúc có ý nghĩa quan trọng của nền kiến trúc Kito giáo tại Gruzia. Không chỉ có vậy hai công trình này có mang một ý nghĩa to lớn về mặt lịch sử trong việc phát triển nền kiến trúc trung cổ khắp vùng Caucasus. Các chữ viết được lưu giữ tại Nhà thờ chính tòa Svetiskhoveli và tu viện Jvari còn là cơ sở cho việc nghiên cứu về nguồn gốc hệ thống chữ cái của Gruzia cổ.

Ở vùng ngoại ô thành phố Mtskheta có các tàn tích của pháo đài Ar-maztsikhe (từ thế kỷ thứ 3 trước công nguyên), vệ thành Armaztsikhe (từ thiên niên kỷ thứ 1 trước công nguyên), di tích của "Cầu Pompey" (theo truyền thuyết, do đội quân lê dương La mã của Pompey the Great xây dựng trong thế kỷ 1 trước công nguyên), các di tích rời rạc của Cung điện hoàng gia (từ thế kỷ 1 tới thế kỷ 3 sau công nguyên), gần bên là ngôi mộ từ thế kỷ thứ 1 sau công nguyên, 1 nhà thờ nhỏ từ thế kỷ thứ 4, tu viện Samtavro (thế kỷ thứ 11), và pháo đài Bebris Tsikhe (thế kỷ thứ 14). Ngoài ra còn tòa nhà Viện khảo cổ và vườn Mikheil Mamulashvili cũng rất có giá trị.

Các di tích lich sử tại thành phố cổ Mtskheta là những công trình nghệ thuật văn hóa của vương quốc Iberia Gruzia hiện nay đã không còn tồn tại. Những công trình kiến trúc này đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của lịch sử kiến trúc cũng như văn hóa thời trung cổ tại Gruzia. Đồng thời nó còn là những công trình kiến trúc nổi bật của Kito giáo tại Gruzia.

Nhà thờ chính tòa Svetiskhoveli và Tu viện Jvari có thể nói là những kiến trúc tôn giáo nổi bật của kiến trúc tôn giáo giáo hội thời trung cổ ở khu vực Caucasus, đại diện cho các giai đoạn khác nhau của sự phát triển nghệ thuật kiến trúc từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 8. Với những giá trị lịch sử và nghệ thuật vô giá, năm 1994, các di tích lich sử tại thành phố cổ Mtskheta đã được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận là Di sản văn hóa thế giới.