Phương Linh
"Silent Night" (Đêm yên bình) hay được dịch sang tiếng Việt: “Đêm thánh vô cùng” là một trong những ca khúc mừng Giáng sinh ngọt ngào và được yêu thích nhất. Vậy bạn có tò mò về nơi sáng tác bài hát trứ danh này không? Hãy đến thăm nhà nguyện “Silent Night”, nơi an nghỉ cuối cùng của tác giả bài hát nổi tiếng từ 200 năm trước đây, mục sư Josef Mohr, tại một thị trấn nhỏ có tên Oberndorf bei Salzburg ở nước Áo.
Silent Night, với tên gọi gốc “Stille Nacht” đã được dịch ra thành nhiều ngôn ngữ khác nhau trên thế giới. Chuyến thăm nhà nguyện“Đêm yên tĩnh” này thực sự là một trải nghiệm mới mẻ.
Đồ trang trí bên trong nhà nguyện khá đơn giản với sàn nhà bằng đá cẩm thạch đỏ hồng được trưng dụng từ mỏ đá gần đó. Hai cửa kính màu nhỏ với hình ảnh của Mohr, người đã viết lời bài hát “silent night” và Franz Xaver Gruber, người đã phổ nhạc cho bài hát này. Hai bức chân dung của hai tác giả đã tô điểm cho bức tường trong nhà thờ.
Ngay tại đây, khách tham quan cũng có thể nhìn thấy 6 bản copy bài hát nổi tiếng một cách đầy đủ nhất được viết qua 6 khổ thơ (thông thường mọi người chỉ quen thuộc với 3 khổ trong ca từ của bài hát). Người hướng dẫn viên cho biết: “Chúng ta thường chỉ hát khổ một, hai và sáu. Các khổ ba, bốn, năm rất khó hát bằng tiếng Đức”.
Nhà nguyện, cũng giản đơn như bài hát, được xây dựng để thay thế nhà thờ giáo xứ St Nicholas, nơi mục sư Mohr đã từng phục vụ, nơi bài hát được trình diễn lần đầu tiên cách đây đúng 200 năm, trong dịp lễ Giáng sinh 1818.
Để giải thích lý do tại sao nhà thờ đã từng bị phá hủy, hướng dẫn viên Greimel đã dẫn các vị khách tham quan theo lối đi bên ngoài.
Bị chia cắt bởi chiến tranh và lũ lụt
Những bông tuyết đang rơi lặng lẽ tại trung tâm Oberndorf, nơi đã phủ đầy bụi tuyết. Khung cảnh thật tuyệt vời. Không có gì ngạc nhiên lúc này nếu bất ngờ trông thấy ông già Santa Claus rơi xuống trong chiếc xe trượt tuyết.
Từ vị trí cao nhất ở con đê gần đó, người ta có thể trông thấy dòng sông Salzach tạo thành một khúc cua chữ U lớn, chỉ cách nhà nguyện vài trăm thước. Không chỉ có cảnh đẹp này, thị trấn Laufen đẹp như một bức tranh nằm ở phía biên giới Đức cũng được hiện ra…
Nhưng không phải lúc nào cũng vậy.
Oberndorf, cùng với Laufen, từng thuộc về hội đồng giám mục Salzburg trong nhiều thế kỉ cho tới khi cuộc chiến tranh Napoleon đầu thể kỉ 19 nổ ra. Những thay đổi về lãnh thổ biên giới đã phân chia hai nơi này giữa nước Áo và Đức.
Oberndorf và Laufen đã từng phát triển thịnh vượng việc kinh doanh muối trên sông, đặc biệt là khi xuất hiện tảng đá lăn lớn (do địa lý), được gọi là Nocken ở một khúc quanh đã buộc các sà lan phải dừng lại ở đây, dỡ và đóng gói hàng.
Greimel cho biết: Đã có một trận lụt khủng khiếp ở đây vào năm 1899.Trận lụt này đã phá hủy trung tâm Oberndorf cũ.
Sau này, dân làng đã quyết định xây dựng một nhà thờ mới cách đó khoảng 550 mét về phía Nam trên vùng đất cao hơn….
Sông Salzach: Nhà thờ ban đầu ở Salzburg bị hư hại do lũ lụt từ sông Salzach thuộc nước Đức và thị trấn lân cận Laufen.
Khởi đầu nhờ sự cứu vớt của người đao phủ
Theo lời kể lại của chuyên gia lịch sử địa phương Michaela Muhr, giám mục Mohr được sinh ra vào năm 1792 tại thành phố Sazburg, con trai một thợ may và một lính ngự lâm quân đội. Mohr là đứa trẻ được sinh ngoài giá thú.
Một trong những ngôi nhà đầu tiên ông sống là nhà số 31 Steingasse, thuộc khu vực nghèo nhất trong thị trấn. Ngôi nhà nằm trên tầng hai và được dẫn lên bằng những bậc thang đơn giản.
Steingasse là con đường lát đá cuội, chiều rộng của đường vừa vặn cho chiếc xe ngựa đi ngang. Các tòa nhà mọc cao hai bên đường, luôn ở trong bóng râm, trừ vào lúc chính ngọ khi mặt trời tỏa bóng ngay ở phía trên.
Muhr kể tiếp: Vì sinh ra trong hoàn cảnh ngoài giá thú, cậu bé Mohr rất khó tìm được cha mẹ đỡ đầu để rửa tội, nhưng cuối cùng cũng có một đao phủ trong thị trấn đồng ý trở thành cha mẹ đỡ đầu cho Mohr để bù đắp những “nghiệp” không thể tránh được trong công việc của anh ta (là một đao phủ nên công việc của anh ta là phải hành quyết các tử tù).
Sau cùng, Mohr cũng được rửa tội trong cùng một bình nước thánh với thiên tài Mozart. Dần dần, Mohr lớn lên, thành một đứa trẻ thông minh, được học hành trong giáo đường nhà thờ và sau này trở này giám mục.
Bảo tàng Oberndorf , tại vị trí nhà của cha xứ lúc đó, đối diện với nhà nguyện Silent Night vẫn viết tiếp câu chuyện này với các cuộc triển lãm tập trung vào chủ đề đêm Giáng sinh 1818.
Chân dung Josef Mohr và Franz Xaver Gruber (được vẽ tay đang cầm một cây guitar) trong bức chân dung ở nhà nguyện.
Nghệ sĩ chơi đàn organ Franz Xaver Gruber, giáo viên dạy nhạc chỉ lớn hơn Mohr 5 tuổi, làm việc tại làng Arnsdorf cách đó ba dặm về phía Bắc.
Khi nước lũ từ Salzach tràn vào Oberndorf, bao gồm cả nhà thờ St. Nicholas, nước lũ đã phá hủy và làm hỏng nhiều thứ, trong đó có cây đàn trong nhà thờ, buộc cây đàn cần phải chỉnh âm lại.
Mohr được rửa tội chung bình nước thánh với nhạc sĩ Mozart nổi tiếng
Ngay lúc này, nhà thờ cần có một dụng cụ âm nhạc khác thay thế. Mohr đã phải chọn một bài thơ ông ấy từng viết và hỏi Gruber liệu có thể phổ nhạc từ cây guitar cho bài thơ của ông hay không. Gruber đã viết xong nhạc cho tác phẩm ngay trong một buổi chiều…
Tối hôm đó, Mohr hát tenor (giọng hát nam cao nhạc cổ điển) và chơi guitar, Gruber hát giọng bass (giọng nam trầm, âm vực thấp) trong đoạn điệp khúc của Silent Night. Vì guitar không phải là loại nhạc cụ được chấp thuận trong nhà thờ, họ đã buộc phải biểu diễn bài hát sau thánh lễ.
Nhà nguyện Silent Night, được xây dựng lại để kỉ niệm bài hát nổi tiếng cùng tên
Silent Night với giai điệu buồn bã nhưng lại mang thông điệp đầy hy vọng, là tiếng ca cộng đồng của những người làm việc trên xà lan thời đó, là nỗi đau trong sự tàn phá của cuộc chiến Napoleon, cuộc chia rẽ đau khổ với thị trấn Laufen lân cận.
Việc buôn bán muối cũng đã suy giảm, ngay cả Nocken, tảng đá khổng lồ cũng đã bị chính quyền thành phố Salzburg kích động xóa bỏ.
Những gì còn lại…
Nhưng làm thế nào một ngôi làng “bị che khuất” lại có thể chinh phục thế giới?
Enter Karl Mauracher, nghệ sĩ chỉnh âm piano đã đến Oberndorf vào đúng dịp năm mới. Anh được nghe bài hát và mang bản nhạc về thị trấn của mình là Fugen thuộc Tyrol.
Người Tyrol có truyền thống hợp xướng lâu đời, họ kiếm tiền bằng cách lang thang khắp thị trấn nước Đức và hát hợp xướng trong những tháng mùa đông cằn cỗi.
Hai nhóm nhạc địa phương, The Strasser và The Rainer đã được nghe “Silent Night” và đưa bài hát vào trong tiết mục của họ. Trước đó, Silent Night đã được biết biết đến rộng rãi ở Đức, sau đó là ở châu Âu từ năm 1839, khi gia đình nhà The Rainer đã vượt qua Đại Tây Dương đến Hoa kỳ.
Năm 1854, một đoàn nhạc kịch đã viết thư đến Salzburg để hỏi ai là người đã sáng tác bài hát này. Gruber trả lời bức thư, nói rằng chính ông đã viết giai điệu cho bài hát, còn Mohr là người viết lời.
Vào những năm 1920, Silent Night nổi tiếng đến mức một nhà nguyện đã được xây lại tại đúng nơi mà trước đó cósự hiện diện của nhà thờ St Nicholas.
Dù Gruber đã được vẽ chân dung trong suốt cuộc đời khá thành công của mình thì Mohr lại không để lại bất kỳ hình ảnh nào.
Một nhà điêu khắc, Josef Muehlbacher đã lấy hộp sọ của Mohr từ ngôi mộ của ông ở làng Wagrein để tạo ra một bức điêu khắc giống hệt với Mohr. Vì thế, tất cả những bức chân dung, bức vẽ chúng ta có về Mohr, bao gồm cả những bức chân dung trong nhà nguyện Silent Night đều là những tưởng tượng của nhà điêu khắc Muehlbacher về vị linh mục này từ hộp sọ được khai quật.
Mohr được chôn cất tại thị trấn Wagrein, giáo sứ cuối cùng của ông với tư cách là giáo sĩ. Hộp sọ của Mohr đã được lấy ra từ đây để tạo ra những hình ảnh chân thực nhất về ông.
Vì bất cứ lý do gì, hộp sọ của Mohr đã không được đưa về lại Wagrein, mà được để lại đằng sau hình ảnh chúa Giáng sinh trong nhà nguyện Silent Night. Trớ trêu thay, nhiều người đã tiếc thương và cho rằng những gì còn lại của Mohr đã không được ngủ yên trên thiên đường…
Phương Linh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét