Viết từ đất nước của anh hùng Juraj Jánosík

Lâu đài Bratislava nhìn từ trên cao. Hơn 30 năm làm việc tại Vụ châu Âu, đến tháng 9/2014 tôi mới có cơ hội đến đất nước Slovakia yên bình. Ngoài đảm nhận trọng trách Đại sứ tại Bratislava, tôi còn xem đây như hành trình khám phá một vùng đất mới...

Kỳ vĩ và bình an Với diện tích gần 50 ngàn km2 và dân số 5,4 triệu người, Slovakia nằm lọt thỏm trong lục địa châu Âu, có biên giới với năm quốc gia (CH Czech, Ba Lan, Áo, Ukraine và Hungary). Dòng sông Danube hiền hòa chảy qua Thủ đô Bratislava mang theo bao nhiêu câu chuyện lịch sử và huyền thoại về một dân tộc quật cường, nhiều năm bị đế quốc Áo-Hung cai trị nhưng vẫn không đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc, trong đó có ngôn ngữ Slovak. Dãy núi Tatra với đỉnh núi quanh năm tuyết phủ là hình ảnh tiêu biểu nhất cho cảnh đẹp thiên nhiên của Slovak. Đây là nơi có khu bảo tồn thiên nhiên Công viên quốc gia, được coi như thiên đường ở cõi trần của Slovakia. Nhiều lâu đài cổ được xây dựng cách đây cả chục thế kỷ nhưng vẫn được giữ gìn và tu bổ cẩn thận như lâu đài (Hrad) Bratislava ở trung tâm Thủ đô, lâu đài Đá Đỏ ở ngoại ô Bratislava, lâu đài Bojnice cách Thủ đô hơn 200km... Bratislava có lẽ là thủ đô duy nhất trên thế giới tiếp giáp với hai nước (Áo và Hungary). Đến lâu đài Bratislava phóng tầm mắt ra xa, bạn có thể nhìn thấy những chiếc quạt gió của nhà máy điện gió của Áo, cánh đồng hướng dương của Hungary và dòng sông Danube nước xanh phẳng lặng nối liền ba nước... Ai cũng có cảm giác hết sức bình an và thư thái khi tha thẩn đi bộ trong khu vực phố cổ của Bratislava. Dường như từng viên gạch, viên đá lát gồ ghề đều được nâng niu gìn giữ. Những bức tường cũ của các ngôi nhà lịch sử, những tháp chuông nhà thờ, những góc phố nhỏ xinh xắn, những tượng đài không hoành tráng nhưng độc đáo như anh thợ thông cống, anh hề ngả mũ, cô bé và con nai, nhà văn Andersen, đài phun nước Nhà hát quốc gia... thật hài hòa, khắc lên không gian lịch sử chung của thành phố. Cách mạng nhưng không quá khích Bratislava năm 1989 là cái nôi của cuộc Cách mạng Nhung Tiệp Khắc, nhưng Slovakia cũng là cái nôi của khởi nghĩa du kích trong Thế chiến II. Thế nên người Slovakia coi mình là những người làm cách mạng nhưng không quá khích! Đặc biệt, người Slovakia thuần gốc luôn kiêu hãnh nhắc đến Juraj Jánosík, người anh hùng được xem là Robin Hood của Slovakia. Sinh ra cách đây hơn 327 năm trong gia đình nông nô ở vùng miền Đông Slovakia, ông đã đứng lên chiêu tập nông dân chống lại địa chủ và ách đô hộ của phong kiến quân chủ Hungary, chuyên cướp của cải của người giàu để chia cho người nghèo. Ông bị bắt giam và xử trảm khi mới 25 tuổi đời. Đã có nhiều tác phẩm văn học, thơ, kịch viết về vị anh hùng này. "Chất cách mạng" của Slovakia có lẽ cũng được thể hiện cả trong chính sách đối ngoại hiện nay của Slovakia. Gia nhập EU từ năm 2004 và khu vực đồng Euro từ năm 2008, là quốc gia nhỏ nhưng Slovakia thực hiện nhất quán chính sách đối ngoại khá cân bằng, không quay lưng lại với các đối tác truyền thống cũ như Nga, Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ... Trong khi vừa chia sẻ quan điểm chung của EU về vấn đề Ukraine, Slovakia vẫn có thái độ vừa phải trong trừng phạt Nga, không cắt cầu quan hệ hợp tác và coi trọng nhân tố Nga trong giải quyết tổng thể vấn đề. Tình người lưu luyến Vậy là tròn một năm tôi sống và làm việc ở Slovakia. Các chuyến đi công tác tổ chức sự kiện quảng bá Việt Nam, thăm bà con kiều bào và du lịch cuối tuần đã giúp tôi khám phá đất nước tươi đẹp này. Ở đâu, tôi cũng gặp những con người thân thiện, cảm mến Việt Nam. Một năm qua, Đại sứ quán với sự hỗ trợ của kiều bào đã tổ chức được khối lượng lớn các sự kiện chính trị - kinh tế - văn hóa - du lịch như Tọa đàm doanh nghiệp, Lễ hội du lịch Incheba, Lễ hội chè- cà phê Nitra, Lễ kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Những ngày văn hóa Việt Nam, quảng bá đồ uống và ẩm thực Việt tại Kosice... Các chuyến thăm lẫn nhau giữa hai nước cũng diễn ra khá nhộn nhịp: Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao, Bộ trưởng Tư pháp, Bộ trưởng Quốc phòng Slovakia đã thăm Việt Nam; Bộ trưởng tư pháp, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch nước ta đã thăm nước bạn; nhiều đoàn công tác cấp chuyên viên và doanh nghiệp thăm và trao đổi khả năng hợp tác song phương. Ngoài lợi ích kinh tế, cái tình người cũ lưu luyến trong nhiều thập kỷ giữa Việt Nam và Tiệp Khắc vẫn là nét đặc trưng cho quan hệ Việt Nam - Slovakia ngày nay. Sau mùa hè nóng chưa từng có tại Slovakia, mùa thu đang chầm chậm về trong thời tiết dịu ngọt se se nắng vàng của Slovakia. Thật thú vị sau những ngày làm việc hiệu quả có cuối tuần lang thang phố cổ và lặn lội về phía Tatra để tiếp tục khám phá một đất nước vốn lạ lẫm đang dần trở thành vùng đất ta sẽ gửi gắm phần tình cảm mến yêu thân thiết. Hồ Đắc Minh Nguyệt