Kiruna: tiếng gọi nơi hoang dã

TT - Mê mẩn với cảm giác cưỡi xe chó phi vù vù qua các khu rừng tuyết trắng, rồi hi vọng biết đâu xem được bắc cực quang, nên khi săn được chuyến bay giá rẻ, chúng tôi vội vàng bay đến Stockholm, Thụy Điển. Kiruna - thị trấn thủ phủ của Lapland, tỉnh cực bắc Thụy Điển - chan hòa nắng và ê hề tuyết đang chờ sẵn.

Phóng xe chó kéo dọc sông băng - Ảnh: Trung Công

Ông già râu ria xồm xoàm mặc áo len cừu dài thượt, đi ủng da cứ như bước ra từ chuyện cổ tích xưa cũ nào đó tập hợp cả đoàn khách hỗn độn mọi quốc tịch, nghiêm khắc hướng dẫn nội quy lái xe chó kéo. Cả nhóm hơn chục người theo chị phụ tá ra chuồng chó đặt trên chiếc xe lớn và tự dắt chó móc vào xe mình. Những con đầu đàn cực khỏe lôi chúng tôi xềnh xệch ra bìa rừng.

Nhóm khách VN bốn người chung một xe dẫn đầu. Xe rất đơn giản, bằng gỗ và có càng trượt trên tuyết, một bộ phận phanh bằng kim loại. Người lái xe đứng cuối cùng tay cầm càng lái, chân sẵn sàng đạp phanh. Chỉ cần đạp xuống phanh một lần dứt khoát là lũ chó biết hiệu lệnh dừng lại, còn xuất phát là đẩy nhẹ xe.

Ông già lái một chiếc xe dọn tuyết đi trước dẫn đường để đảm bảo tốc độ và an toàn cho cả đoàn. Mỗi xe được năm con chó kéo đi. Một con đầu đàn, bốn con sau chạy hai hàng song song, tất cả phối hợp nhịp nhàng với nhau để giữ tốc độ, cự ly giữa các xe, đặc biệt không được làm rối dây. Xe chạy vun vút qua rừng thông, lướt trên mặt sông băng, thỉnh thoảng dừng lại để đổi lái. Cả năm xe đều phấn khích hò hét như đang đi với Jack London theo “tiếng gọi nơi hoang dã”.

Chuyến đi hơn chục cây số trôi nhanh như tốc độ chạy tăng tốc của lũ chó, sau đó là những chiếc snow mobile (xe gắn máy trượt tuyết) kềnh càng với hai thanh trượt lớn. Những chiếc xe nhảy chồm chồm băng qua những đụn tuyết hoặc vòng qua các khúc cua. Mới đi khoảng 30-35km/g mà tuyết đã bắn tung táp vào mặt rát rạt.

Câu cá trên băng lạnh buốt - Ảnh: Trung Công

Cuộc sống nơi hoang dã

Khu trại ngủ đêm rồi cũng hiện ra ven sông với khoảng chục nóc nhà gỗ, trên mái phủ một lớp tuyết dày 40-50cm. Mọi hoạt động ở đây do một người dân tộc thiểu số Sami tên Stieg hướng dẫn. Anh sống một mình và quán xuyến tất cả mọi thứ. Bài học đầu tiên của chúng tôi là việc sử dụng lửa, giữ sạch tuyết, cách đi lại an toàn trong vùng và bảo vệ tài nguyên rừng.

Sau bữa trưa với món gulash xúp thịt tuần lộc và bánh mì, cả đoàn lên xe gắn máy trượt tuyết ra sông băng câu cá. Stieg dùng khoan băng tạo những lỗ tròn bằng miệng nồi xuyên thủng qua lớp băng dày. Stieg bảo buổi tối sẽ được ăn cá sông nướng, mà việc câu cá của chúng tôi chẳng hứa hẹn sẽ có gì bỏ vào lò nên lại dẫn mọi người ra một hố băng lớn đánh dấu bởi hai cành cây và hai con cá to dài thượt đóng băng cứng đờ. Nhấc cành cây có mắc một đầu lưới và “hạ lệnh” cho hai người khác ra đầu kia để giữ, anh chầm chậm kéo từng đoạn lưới ngắn.

Con cá đầu tiên giãy tanh tách bị ném trên mặt băng trong tiếng vỗ tay phấn khởi của mọi người. Chẳng mấy chốc xô đã đầy cá. Rút dao cài thắt lưng, Stieg nhanh nhẹn làm cá ngay tại chỗ.

Cả nhóm thưởng thức một chầu cà phê và trà ngay trên băng, khoan khoái tán chuyện bằng đủ thứ tiếng và ngắm hoàng hôn xuống. Cảnh rừng thông xanh trên nền tuyết trắng trong buổi chiều lãng mạn ở vùng cực bắc và hương vị thức uống nóng thơm quyện vào nhau thật tuyệt.

Trở về nơi nghỉ đã có việc phải làm ngay, cưa và bổ củi để tối có củi nấu ăn, đốt lò sưởi và nấu nước tắm hơi (sauna). Chẳng mấy khi đụng đến cưa và rìu, nhưng hì hụi mãi bọn tôi cũng cưa được hai thúng củi bạch dương to đùng đủ cho buổi tối. Mọi người tản ra đi trượt tuyết, dạo chơi trong rừng theo dấu chân cáo và tuần lộc, xem bẫy hố truyền thống của thợ săn trong vùng.

Nhá nhem tối Stieg lại “lệnh” mọi người mang xô ra sông. Anh chọn một nơi chắc chắn, khoan và cưa băng lấy chỗ múc nước. Chúng tôi phải xách những xô đầy oặp nước leo dốc lên khu nhà nghỉ. Đường tuyết khấp khểnh, mệt bở hơi tai nhưng tiếng cười cứ thế vang lên không ngớt.

Săn bắc cực quang... hụt!

Nhiệm vụ cuối cùng ngày hôm đó, trong lúc đợi bữa tối, là thay phiên nhau chạy ra sân canh chừng bắc cực quang. Hiện tượng ánh sáng kỳ thú này không biết lúc nào xuất hiện và chỉ nhìn thấy trong vài phút nên cần có người trực canh liên tục. Từng đôi thay nhau mặc áo ra sân, mỗi lần 10-15 phút, rồi lại chạy vào hơ tay bên bếp.

Nhưng có lẽ năm nay bão từ không hoạt động mạnh, không phải là thời điểm tốt nhất để chiêm ngưỡng hiện tượng thiên nhiên này. Chỉ một thoáng nhìn thấy một dải ánh sáng mờ mờ màu xanh hiện ra, nhưng hi vọng bắc cực quang xuất hiện rõ hơn, lung linh hơn thì... không. Thật tiếc, Stieg bảo thôi cứ ráng chờ đến năm 2012, một chu kỳ bão từ khác để... thử vận may.

Nhưng ấm ức xem hụt bắc cực quang qua nhanh, bữa tối ấm áp ngon lành có thịt tuần lộc xào hành, khoai tây bỏ lò và cá nướng mới thu hoạch, sau đó là một chầu sauna khô đúng chất Bắc Âu trong lều gỗ thông nóng rực. Xông hơi, ra ngoài xát tuyết lên người rồi lại vào xông hơi. Stieg chuẩn bị sẵn xô băng trong lều sauna như một ngạc nhiên nho nhỏ dành cho những người chưa dám bạo gan tồng ngồng ra trời đêm lạnh chà xát cơ thể trên tuyết.

Giấc ngủ đến thật êm đềm trong lều gỗ của người Sami, lâu lắm rồi tôi mới có một đêm không mộng mị. Hôm sau cho tuần lộc ăn, trượt tuyết từ trên dốc xuống sông và đi dạo trên sông băng hơi bốc nghi ngút dưới nắng sớm ban mai được một lúc là lại đến trưa.

Lại nổi lửa lên, chuẩn bị cho bữa tiệc nướng trong một căn lều gỗ khác phủ rèm băng long lanh ngoài cửa sổ...

MINH LÝ - TRUNG CÔNG

Xứ sở tuyết trắng Kiruna

TTO - Mùa đông, nhiều người châu Âu đặt tour tới các đảo nam Thái Bình Dương, các nước miền nhiệt đới châu Á để trốn cái lạnh. Nhưng thị trấn Kiruna của Thụy Điển lại nhộn nhịp hẳn lên vì khách du lịch yêu thể thao và ngắm cảnh đẹp nơi vùng cực.

Đàn chó husky đang chờ được cho ăn để có sức kéo xe băng qua quãng đường vài chục cây số - Ảnh: Nam Vinh

Mùa hè lại không hẳn là mùa đông khách du lịch nhất của Kiruna, tuy khắp nơi tràn ngập màu sắc mướt mát của cây, của lá, của mặt nước hồ cũng phản chiếu sắc xanh rừng thẳm. Người ta tìm đến Kiruna vì sự tinh khôi và mênh mông của tuyết trắng, vì muốn được đi xe chó kéo trên mặt sông đóng băng cứng, vì thú trượt tuyết trong rừng, vì tìm kiếm cơ hội xem thứ ánh sáng kỳ diệu của Bắc cực quang.

Đặc biệt trong khoảng thời gian từ ngày 12 đến 31-12, những đêm vùng cực, mặt trời không bao giờ lên quá đường chân trời. Nhiệt độ khoảng -9 độ C đến -15 độ C, khô ráo và không có gió lớn, chỉ cần mặc ấm nhiều lớp là thoải mái tham gia các hoạt động ngoài trời.

Nằm ở vị trí cực kỳ thuận lợi ở phía bắc vòng Bắc cực, cách Na Uy 130km và Phần Lan 180km, giữa hai núi cao xấp xỉ 800m của Thụy Điển, Kiruna không bị tách biệt với cuộc sống hiện đại bởi đây là nơi có trữ lượng quặng sắt tương đối lớn. Ngay từ đầu thế kỷ 20 đường sắt đã nối liền Kiruna với các thành phố chính của Na Uy và Phần Lan trong vòng bán kính 300km để chuyển quặng.

Những thập kỷ sau này, tuyến đường sắt giữa Luleå - Narvik dài 437km chạy qua Kiruna trở thành tuyến đường vận tải hàng hóa chính trên bán đảo Scandinavia, mỗi ngày có đến 5 đôi tàu hoạt động liên tục. Bên cạnh đó còn có tàu đêm chở khách từ Gothenburg đi qua Stockholm tới Kiruna. Tuy dân số chỉ vỏn vẹn khoảng 18.000 người, nhưng Kiruna cũng có một sân bay được Hãng hàng không SAS và Na Uy khai thác chuyến bay hằng ngày.

Biết chọn cung đường nào để trekking vào ngày mai? - Ảnh: Nam Vinh

Nhà thờ bằng gỗ sơn đỏ tuyệt đẹp của Kiruna - Ảnh: Nam Vinh

Có đến Kiruna mùa đông mới được chiêm ngưỡng nhà thờ bằng gỗ trên nền tuyết trắng muốt, công trình kiến trúc được bình bầu là Ngôi nhà đẹp nhất Thụy Điển vào năm 2001. Được xây dựng vào năm 1912, tác phẩm của Gustav Wickmann dựa trên cảm hứng với mái lều vát dốc của dân vùng cực và được hoàng gia Thụy Điển chăm chút phần bàn thờ chính. Nhà thờ với tòa tháp hoàn toàn bằng gỗ sơn màu đỏ nổi bật trên tuyết đã trở thành biểu tượng của Kiruna và không du khách nào lại bỏ qua điểm đến này.

Thường ngày đầu mới đến Kiruna, du khách sẽ đi loanh quanh trong phố, tới trung tâm du lịch nghiên cứu các tuyến điểm đi bộ xuyên rừng, chụp ảnh nhà thờ gỗ nổi tiếng, đến siêu thị mua đồ ăn thức uống chuẩn bị cho những ngày đi bộ, trượt tuyết miệt mài.

Các gia đình có con nhỏ thường chọn những tuyến gần, đi về trong ngày và ở khách sạn, nhà nghỉ ấm cúng tiện nghi. Còn phần đông người đi nghỉ đông tại Kiruna sẽ đóng gói balô gọn gàng, mặc quần áo chống thấm, đội mũ che kín đầu tai, đi găng tay lót lông, giày cao cổ không thấm nước và lên đường đi vài ngày đến cả tuần, ngủ đêm trong lều gỗ dựng sẵn, thậm chí phải tự đắp lều tuyết theo kiểu truyền thống của dân du mục địa phương.

Mùa đông đến Kiruna không để ngồi trong nhà cạnh lò sưởi ấm - Ảnh: Nam Vinh

Mùa đông phố xá, nhà cửa Kiruna đều trùm chiếc áo choàng của bà chúa tuyết - Ảnh: Nam Vinh

Chúng tôi bắt tàu tới ga Abisko ngay gần đó khoảng nửa giờ đi tàu để khám phá cung đường đi bộ nổi tiếng của vòng cực bắc mang tên Kungsleden - đường mòn của vua Thụy Điển. Tổng cộng cung này dài hơn 400km xuyên qua hàng loạt công viên quốc gia.

Người đi trekking theo tuyến này có dịp được uống nước nguồn tinh khiết, mát lạnh tới ngợp người. Thở hít không khí trong lành của một miền hoang sơ, gặp cả tuần lộc nhà nuôi lẫn thú hoang nhưng hầu như không gặp người. Giữa thiên nhiên đất trời bao la, bỗng thấy con người thật nhỏ bé tuy không hề cô quạnh vì đã có bạn bè ở bên.

Và những phút giây bên nhau tại vòng cực đã cho chúng tôi sự tin tưởng lẫn nhau, hiểu bạn và hiểu được chính mình! Giữa tĩnh lặng của tuyết trắng, của rừng già Bắc Âu, đôi lúc chúng tôi nghĩ mình đã thoát tục, cách xa phàm trần cả một khoảng không gian thăm thẳm...

Tuần lộc được quây nuôi trong rừng - Ảnh: Nam Vinh

NAM VINH - VI BẰNG