Đồng hồ mặt trời Ales Stenar bên biển Baltic

SGTT.VN - Cách thành phố Ystad 18km về hướng đông nam là một làng chài nhỏ, nằm ven biển Baltic có tên Kaseberga. Trời vào đông, không khí náo nhiệt của những chuyến tàu cá cập bến nhường chỗ cho sự thanh vắng, cả làng chài là một màu tuyết trắng bao phủ khắp nơi.

Con đường làng quanh co lên triền dốc phía sau làng dẫn lối ra bờ biển, cũng ngập đầy tuyết, đó cũng là lối đi đến một công trình ngàn năm tuổi được dựng nên từ đá mà người dân trong vùng gọi là chiếc đồng hồ mặt trời Ales Stenar.

Đồng hồ mặt trời Ales Stenar đến nay vẫn còn nhiều bí ẩn chưa được giải mã hết.

Đồng hồ là đài tưởng niệm người Viking?

Tôi lặng lẽ theo chân những khách bộ hành lẻ loi lần bước dài trên con đường làng vắng vẻ để tìm đến công trình đá Ales Stenar, cả một vùng đồng cỏ hoang vu, nhấp nhô hứng trọn những đợt gió lạnh buốt từ biển thổi vào, khiến cho hành trình từ làng chài đến công trình đá như xa hơn, nhọc nhằn hơn.

Bước qua một triền dốc, cả một vùng mênh mang mở ra, và ở đường chân trời, những phiến đá khổng lồ được xếp theo một hàng lối ngay ngắn. Đó chính là chiếc đồng hồ mặt trời Ales Stenar, bao gồm 59 phiến đá lớn, xếp thành một hình con tàu dài 69m, rộng 19m, nằm song song với đường bờ biển Baltic.

Có rất nhiều những thuyết lý giải về các phiến đá kỳ lạ này, một số người cho rằng Ales Stenar là một khu vực linh thiêng, thần bí, một giải thích khác cho rằng Ales Stenar chính là một dải đất. Lý giải này hợp lý hơn vì Ales Stenar nằm ở vị trí cao 37m so với mặt biển Baltic. Có một giải thích khác về tên gọi Ales Stenar, Ales chính là Ale – tên một thủ lĩnh Viking trong thời gian từ giữa năm 1.000 – 700 tr.CN.

Một thuyết khác cho rằng vào khoảng năm 1.000 tr.CN một thủ lĩnh Viking mang tên Olav Tryggvasson đã được chôn trong dải đất này cùng với thuyền của ông. Lý giải này dựa vào kết luận một nhà trí thức mang tên Oskar Montelius (1843 – 1921) chuyên nghiên cứu về thời tiền sử của Thuỵ Điển, vào năm 1917 đã nghiên cứu về hình dáng của Ales Stenar và xác định rằng nó là một đài tưởng niệm cho những người Viking hy sinh trong những chuyến đi và các cuộc chinh phạt.

Đồng hồ mặt trời nằm ở miền Nam Thuỵ Điển, gần với thành phố lớn thứ ba của xứ Bắc Âu này là Malmo. Cách phổ biến để đến Malmo từ các nước châu Âu là bằng đường bay hoặc tàu điện, sau đó chuyển xe buýt để đến Ystad và làng chài Kaseberga. Giao thông đi lại ở Thuỵ Điển rất dễ dàng và tiện lợi, lịch trình tàu, xe buýt có đầy đủ tại các quầy thông tin ở nhà ga khắp đất nước Thuỵ Điển. Ales Stenar đẹp hơn vào mùa hè, bởi quang cảnh vùng đồi núi quanh làng sẽ ngập đầy hoa lá, đông đảo khách du lịch và có nhiều dịch vụ ăn uống đặc sản địa phương ở cảng cá Kaseberga.

Đồng hồ chia quần thể Ales Stenar thành bốn phần

Thực tế, Ales Stenar hay còn gọi là chiếc đồng hồ mặt trời, lại bao hàm nhiều lĩnh vực khoa học như hình học, địa lý, và cả thiên văn học. Ngay trước khi bước vào khu vực có bãi đá, du khách sẽ thấy một tấm bảng hướng dẫn được viết bằng hai thứ tiếng: Thuỵ Điển và Anh, lý giải về nguyên lý của chiếc đồng hồ mặt trời Ales Stenar. Kết quả này đã trải qua nhiều cuộc nghiên cứu, khảo sát, và người ta kết luận rằng, vào ngày chính đông – ngày ngắn nhất trong năm, mặt trời lên ở phía đông nam ở phiến đá số 1, và lặn ở phía tây nam đúng vào phiến đá chính giữa của con thuyền được đánh số 16, nếu đứng ở ngay trọng tâm trong Ales Stenar để quan sát sẽ thấy ánh mặt trời chia Ales Stenar thành bốn phần, một phần ngày và ba phần đêm tối. Vào ngày chính hạ, ngày dài nhất trong năm, khi đó mặt trời chiếu lên Ales Stenar phân ngược lại ba phần ngày dài, và một phần đêm.

Ở mùa xuân và thu, ngày và đêm bằng nhau, mặt trời lên trên Ales Stenar từ hướng đông ở trụ đá đánh số 12, và lặn ở hướng tây cùng trụ đá đánh số tương tự, chia ngày đêm thành hai phần bằng nhau.

Các khảo sát cho rằng đầu thế kỷ 20 có nhiều tảng đá bị đổ, sau đó được sắp xếp lại và chỉ có 16 trong tổng số 59 phiến đá là ở nguyên vị trí cũ. Tuy vậy, Ales Stenar ngày nay vẫn còn là một bí ẩn với nhiều nhà khoa học, chưa có lý giải ai là người đã dựng lên chiếc đồng hồ mặt trời độc đáo này, kể cả thời gian chính xác dựng lên Ales Stenar cùng những chức năng phân định ngày giờ của nó cũng vẫn còn là một bí ẩn chưa được khám phá hết. Và đó cũng chính là một điểm nhấn hấp dẫn để tìm hiểu thêm ý nghĩa và vẻ đẹp của một công trình đá giữa thiên nhiên bên bờ biển Baltic xa xôi.

BÀI VÀ ẢNH: NGUYỄN ĐÌNH