Cuộc sống bí ẩn của bộ tộc nghèo giữa miền hoang dã Kenya

• Độc giả Hà Nguyễn
 

Đến Kenya, ngoài thiên nhiên, động vật hoang dã, văn hóa đa thê, việc coi trọng giáo dục là hai trong số những điều bất ngờ khi tôi tới thăm một bộ lạc nghèo ở vùng đất Đông Phi.

Kenya là một trong những điểm đến mà tôi ấp ủ từ lâu. Đây cũng là hành trình nhiều gian truân nhất từ khâu quyết định đi hay không đi, thời điểm xuất phát cho đến khi trải nghiệm trên từng cây số gập ghềnh xuyên qua đất nước Đông Phi. Kỷ niệm đáng nhớ nhất trong chuyến đi này của tôi có lẽ là lần đến thăm bộ tộc Maasai.

Maasai là nhóm dân tộc thiểu số nổi tiếng của châu Phi, du mục sinh sống ở Kenya và bắc Tanzania. Theo như lời kể của Thira, người đàn ông tầm 40 tuổi, hướng dẫn viên khi chúng tôi đến thăm làng, người dân Maasai rất khuyến học, họ cho rằng giáo dục là nền tảng để xây dựng cộng đồng.

Điều này được chứng minh khi chúng tôi vào thăm ngôi nhà của người Maasai. Trong căn phòng tối tăm không một ô cửa sổ với diện tích vỏn vẹn 20 m2, bao gồm cả 2 phòng ngủ và phòng bếp, chúng tôi phát hiện 2 cậu bé tầm 15 tuổi đang cầm chiếc đèn pin trên tay, trao đổi bằng tiếng Anh bài toán tính lãi suất ngân hàng. Căn phòng nhỏ đến mức đứng chưa đầy 5 phút, chúng tôi đã cảm thấy khó thở. Vậy mà, các em đã ngồi ở đó hàng giờ.

Một trong những thực phẩm chủ yếu của người Maasai là máu bò tươi. Họ nắm giữ cách chọc tiết đặc biệt để dù không làm chết bò cũng lấy được số lượng máu tươi đủ để pha với sữa làm thực phẩm chính. Kể đến đây, tôi thực sự thấy rùng mình. Đó cũng có thể là lời lý giải cho tình hình sức khỏe của trẻ em vùng này. Trong môi trường kém vệ sinh, tôi đã nhìn thấy những đứa bé Maasai 1-2 tuổi ruồi bâu đầy mặt.

Trang phục truyền thống người dân nơi đây thường có màu chủ đạo là đỏ hoặc nhiều họa tiết sặc sỡ. Điều này giúp họ nhận biết người cùng bộ tộc trên những cánh đồng hoang mạc và tránh thú dữ. Thira kể rằng bộ lạc Maasai sinh sống theo hình thức cộng đồng và đa thê, có thể lấy vợ của nhau ngay trong cùng một làng. Do đó, trẻ em của từng gia đình sẽ được luân chuyển từ nhà này sang nhà khác để nâng cao sự đoàn kết trong bộ lạc.

Các chàng trai Maasai có tục lệ rằng người nào nhảy càng cao, người đó càng có nhiều bạn gái hoặc vợ. Là một trong những quốc gia tương đối phát triển ở Đông Phi, nhưng trên mọi nẻo đường vùng quê của Kenya, tôi đã nhìn thấy hình ảnh các em bé thiếu ăn, thiếu mặc vẫy tay phấn khởi với du khách, những ngôi làng nhà tranh mái lá, con đường gập ghềnh toàn ổ voi... Sự thực đó đã cho tôi thấy rằng quê hương Việt Nam giờ nhiều nơi còn sung túc và phát triển hơn ở đây rất nhiều.

Mặc dù vậy, có 2 vấn đề liên quan đến phát triển xã hội của Kenya khiến tôi không ngừng nghĩ đến viễn cảnh bao giờ Việt Nam mới có được. Một là, phổ cập tiếng Anh là ngôn ngữ quốc gia thứ hai. Gần như 80% những người chúng tôi gặp kể cả người bộ tộc Maasai cũng có thể nói được tiếng Anh. Hai là, việc sản xuất, sử dụng túi nylon có thể khiến bạn đối mặt từ 4-10 năm tù giam. Một quốc gia nghèo như vậy lại có thể có những chính sách bảo vệ thiên nhiên đặt trên hàng đầu.

Một cơn mưa chiều ập tới ngôi làng nhỏ, cuốn trôi những bụi bặm của sa mạc Mara, để lại trong tôi rất nhiều vương vấn về vấn đề phát triển của Kenya cũng như việc gìn giữ và bảo tồn văn hóa dân tộc rất đáng ngưỡng mộ của người Maasai.