Phong tục độc đáo ngày lễ Vu Lan ở các nước châu Á

Người Trung Quốc để một chiếc ghế trống trên bàn ăn còn người Singapore kiêng chụp ảnh và bơi lội trong tháng 7 âm lịch.

 

Trung Quốc

Theo tín ngưỡng của người Trung Quốc, tháng 7 âm lịch là thời gian mở cổng địa ngục và các linh hồn trở về dương gian. Rằm tháng 7 âm lịch còn được gọi là lễ Vu Lan hay Tết Trung Nguyên. Vào ngày này, người Trung Quốc sắm sửa mâm cỗ thịnh soạn để dâng lên tổ tiên, ba lần mỗi ngày, buổi lễ chính vào lúc hoàng hôn. Họ tới những ngôi chùa lớn và phát gạo cho người nghèo, đốt giấy tiền, vàng mã để cúng cho người quá cố và tin rằng các linh hồn sẽ đỡ vất vả hơn dưới cõi âm, không quấy rầy công việc làm ăn, cuộc sống nơi trần thế.

Các nghi lễ cúng tế diễn ra ngay trên đường, bao gồm đốt nến, nhang, vàng mã cho những linh hồn lang bạt. Trong bữa cơm ngày lễ không thể thiếu thịt gà luộc, lợn quay. Ngoài ra có các phong tục kỳ lạ khác như để một chiếc ghế trống cạnh bàn ăn và tin rằng linh hồn người đã khuất sẽ ngồi đó.

Tại Giang Tô, người ta thả bốn chiếc thuyền trên sông, chở theo Kinh Phật, những đồng tiền làm bằng giấy thiếc, đèn lồng và đồ ăn cúng lễ cho cô hồn. Ở Phúc Kiến, tất cả những cô gái đã lấy chồng dù ở nơi nào cũng phải về tặng quà cho cha mẹ, món quà đó được đặt trong chiếc hòm hoặc rương, gồm quần áo mũ mão. Riêng ở Quảng Tây, người dân thường giết vịt để cúng bái vì cho rằng các linh hồn thường đứng trên mình vịt, nhờ vịt cõng mà có thể tự do đi lại giữa âm thế và dương gian.

 

 

Hong Kong

Cộng đồng người Triều Châu ở Hong Kong chiếm tỷ lệ lớn nên ngày nay họ vẫn giữ nhiều thói quen thờ cúng từ ông cha. Lễ cúng cô hồn ở Hong Kong kéo dài cả tháng 7 âm lịch và trở thành nét văn hóa độc đáo ở đặc khu này. Bởi lẽ, bên cạnh sự phát triển hiện đại, xứ Hương Cảng vẫn mang trong mình nhiều giá trị truyền thống.

Trong suốt tháng 7 trên khắp Hong Kong, người ta sử dụng mọi không gian công cộng từ quảng trường, bờ sông, bãi đất trống để cúng tổ tiên cũng như những linh hồn lang thang, thắp hương, vàng mã, phát gạo miễn phí. Nhiều nơi họ dựng những đài tế tạm thời trong suốt tháng 7 và sẽ hạ xuống khi kết thúc mùa Vu Lan.

Người Hong Kong còn kiêng một số hoạt động để tránh xui xẻo như quét dọn đồ cúng, phơi quần áo ngoài trời, tiểu tiện ở gốc cây, đi vào rừng hay mở cửa nhà vào ban đêm, chụp ảnh lúc trời tối, bơi lội, cưới hỏi...

 

 

Đài Loan

Lễ cô hồn của Đài Loan có một phong tục lâu đời là thả đèn hoa đăng, với mong muốn đèn sẽ soi sáng đường cho những oan hồn dưới nước, gọi các linh hồn dưới cõi âm lên mặt đất để hưởng đồ cúng. Họ cũng cầu nguyện cho các linh hồn được đầu thai sang kiếp khác. Người Đài Loan quan niệm thả đèn càng trôi xa thì càng được nhiều tài lộc.

Người Đài Loan thường tổ chức những lễ hội rước ma với quy mô lớn ở nhiều nơi trên cả nước, dùng các xe chở hình nộm, trái cây và múa lân trên đường. Theo truyền thống, mỗi hộ gia đình chuẩn bị thịt, trái cây, hoa tươi để cúng ma đói tại một ngôi miếu hoặc trên một bàn thờ tạm phía trước nhà.

 

 

Singapore

Cũng giống Hong Kong, mặc dù rất hiện đại nhưng phong tục ngày rằm tháng 7 ở Singapore vẫn được gìn giữ trong cộng đồng người Hoa. Ngoài việc làm cơm cúng, đốt tiền vàng mã, tới chùa, làm nhiều việc thiện, người Singapore còn rất cẩn thận với những điều kiêng kỵ mang tính tâm linh như không huýt sáo, chụp ảnh, treo quần áo bên ngoài nhà, hoặc đi ngoài đường ban đêm trong tháng cô hồn.

Người Hoa ở Singapore cho rằng bơi lội trong tháng này có thể gặp nguy hiểm. Theo quan niệm về kiếp luân hồi ở đảo quốc sư tử, một người chết sẽ “nhường chỗ” cho ác quỷ tái sinh. Những linh hồn này sẽ lang thang tại các ao hồ để hại người.

 

 

Nhật Bản

Cộng đồng người Hoa coi ngày 15/7 âm lịch là lễ báo hiếu thì người Nhật Bản cũng có lễ Obon báo hiếu, thường diễn ra vào tháng 8 dương lịch hàng năm. Trong dịp này, hầu hết những người đang ở xa đều về thăm cha mẹ, ông bà, hoặc đi viếng mộ người thân.

Nhiều hoạt động tín ngưỡng được người Nhật tổ chức để kỷ niệm lễ hội Obon này. Đặc biệt nhất là Lễ dâng lửa để soi đường cho linh hồn của những người đã khuất quay trở về trời vào đêm 16/8. Trong lễ dâng lửa linh thiêng này, năm đám lửa lớn sẽ được đốt lên lần lượt ở trên năm ngọn núi xung quanh Kyoto trong khoảng một giờ, đi kèm với các hoạt động văn hóa như múa truyền thống, cầu nguyện. Lễ hội kết thúc với nghi thức thả thuyền giấy. Các con thuyền được xếp bằng giấy rồi thả theo các con sông để tiễn đưa linh hồn những người quá cố trở về thế giới của họ.
Người Nhật thường cúng bánh khảo (làm từ bột gạo màu xanh, đỏ, vàng) và thường có hình hoa sen cùng những giỏ trái cây bày biện đẹp mắt trên bàn thờ. Đồ cúng được thay đổi mỗi ngày, ngày 13 là bánh đón linh hồn; ngày 14 là một loại bánh làm từ bột gạo; ngày 15 là bún làm bằng bột mì và ngày 16 là bánh tiễn linh hồn.

 

Lễ hội Obon ở Saitama. Video: Portia S.

 

 

Indonesia 

Mặc dù cộng đồng Hồi giáo ở Indonesia chiếm đa số nhưng phong tục ngày rằm tháng 7 vẫn được duy trì ở một số nơi. Người dân ở Medan, tỉnh Bắc Sumatra, Indonesia, tổ chức ném tiền giả để tỏ lòng thành kính với tổ tiên vào ngày lễ Vu Lan hàng năm. Những lễ vật cúng người đã khuất gồm lá mù tạt và mía đỏ. Họ cũng dựng nhiều hình nhân cỡ lớn và dựng ở các ngôi chùa. Tại đền chùa, các nhà sư tế lễ, đọc kinh cầu nguyện cho linh hồn lang thang.

 

 

Campuchia

Tháng 9 dương lịch hàng năm được coi là “tháng cô hồn” của người Campuchia. Họ tin rằng, khoảng thời gian diễn ra lễ hội, các linh hồn sẽ tìm đến những người thân còn sống của mình để chuộc lại những lỗi lầm từ kiếp trước của họ. Trong tháng này có ngày lễ Pchum Ben - một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong lịch tôn giáo Khmer. Lễ Pchum Ben kéo dài 15 ngày. Người Campuchia sẽ mặc quần áo trắng, tập trung tại chùa để tưởng nhớ tổ tiên, cũng như cúng dường phẩm vật lên chùa để các chư tăng “gửi” cho các linh hồn của người quá cố.

 

Theo Ngoisao

Tục nhảy múa trong lễ Vu Lan của người Nhật

Đến với Nhật Bản vào tháng 7,  8, du khách sẽ được chiêm ngưỡng điệu múa Bon Odori nhân dịp lễ hội Obon (hay còn gọi là Bon) – lễ Vu Lan của đất nước mặt trời mọc.

Trong văn hóa Nhật Bản, Obon là một lễ hội xuất phát từ Phật giáo nhằm thể hiện sự biết ơn đối với tổ tiên và đấng sinh thành. Lễ hội Obon xuất hiện tại đất nước này từ hơn 500 năm trước. Ngày nay, lễ hội này trở thành dịp để các gia đình tụ họp, quét dọn bàn thờ tổ tiên và tham gia các tục lệ truyền thống như nhảy múa hay thả đèn lồng trôi sông.

Bức tranh miêu tả lại ngày lễ Obon thời kỳ Edo tại Nhật Bản. Ảnh: Wikipedia

Sự khác biệt về tập quán các vùng miền của Nhật Bản khiến lễ hội diễn ra 3 lần, trong đó “Obon tháng 7” được tổ chức vào 15/7 dương lịch, “Obon tháng 8” vào khoảng 15/8 hàng năm, còn “Kyo Obon” (tức Obon cũ) là ngày 15/7 âm lịch. Đây không được coi là ngày lễ chính thức của người Nhật, nhưng thông thường người dân vẫn được nghỉ học và nghỉ làm trong thời gian diễn ra lễ hội.

Nguồn gốc lễ hội bắt nguồn từ câu chuyện về Mokuren (Mục Kiền Liên), một đệ tử của Đức Phật. Truyền thuyết kể rằng, Mokuren sau nhiều năm tu luyện đã đắc đạo và có pháp thuật tinh thông. Vì muốn báo hiếu với người mẹ mất sớm, ông sử dụng pháp lực để tìm mẹ khắp nơi. Mokuren phát hiện mẹ mình sau khi chết đi bị biến thành quỷ đói, đày xuống âm ti và chịu nhiều cực hình.

Không cam lòng, ông tìm đến Đức Phật để hỏi cách nào giúp mẹ thoát khỏi kiếp quỷ đói. Đức Phật nói rằng Mokuren phải cúng đồ cho các nhà tu vào ngày 15 của tháng thứ 7. Ông nghe theo lời Đức Phật, đem đồ cúng cho những người tu hành ở dương gian vào đúng ngày đã dặn.

Sau khi hoàn thành lễ cúng, linh hồn mẹ ông được siêu thoát. Quá đỗi vui mừng, Mokuren liền nhảy một điệu múa. Về sau, lễ hội tổ chức để thể hiện lòng biết ơn tới cha mẹ và linh hồn tổ tiên gọi là Obon, còn điệu múa nổi tiếng của lễ hội được đặt tên là Bon Odori.

Bon Odori là điệu múa có nhiều cách thể hiện trên khắp nước Nhật, nhằm xoa dịu linh hồn người đã khuất. Ảnh: easycorner

Điệu nhảy Bon Odori bắt nguồn từ một điệu nhảy dân gian của người Nenbutsu để xoa dịu linh hồn của những người đã khuất. Sau này mỗi địa phương đều có điệu nhảy Bon Odori của riêng mình với nhạc và động tác khác nhau. Obon diễn ra vào giữa mùa hè, nên các vũ công thường mặc bộ quần áo truyền thống yukata hoặc một bộ kimono mỏng.

Lễ hội Obon kết thúc bằng tục Toro Nagashi, mang nghĩa "đèn lồng nổi". Với tục lệ này, người Nhật sẽ thả những chiếc lồng đèn giấy trôi xuôi dòng sông để tiễn đưa linh hồn người chết về với âm gian. Trong đêm này, người Nhật thường có màn bắn pháo hoa rực rỡ sắc màu.

Vân Giang

Điều người Đài Loan kiêng kỵ trong tháng cô hồn

Trong tháng cô hồn, người Đài Loan kiêng phẫu thuật, sắm nhà xe, bơi lội và đi chơi vào buổi tối.

Tại Đài Loan, người ta tin rằng những linh hồn còn vương vấn trần thế sẽ lang thang quấy phá con người trong cả tháng 7 âm lịch. Ngày đầu tiên của tháng cô hồn tại đây được đánh dấu bằng việc mở cổng chùa chiền. Những cánh cổng này tượng trưng cho cổng âm thế.

Vào ngày 12 âm, người ta sẽ thắp đèn trên những bàn thờ chính. Ngày thứ 13 sẽ là dịp người dân bắt đầu làm đèn trời và thả lên vào hôm sau. Người Đài Loan cũng đốt nhang, hóa vàng mã và cúng đồ ăn cho những linh hồn để tránh bị quấy phá nhà cửa. Ngoài ra họ cũng có một số điều kiêng kỵ cho tháng này giống như văn hóa Việt Nam.

Người Đài Loan coi trọng việc đi chùa cúng bái, hóa vàng mã và cúng đồ ăn cho ma quỷ trong tháng cô hồn. Ngoài ra, việc ăn chay và làm từ thiện tích đức cũng rất được khuyến khích. Ảnh: Absolute China Tours.

Bơi lội trong tháng cô hồn là điều tối kỵ bởi người ta tin rằng các linh hồn có thể sẽ dìm chết những ai gần sông nước để siêu thoát. Điều này lại khá tốt cho những ai ít tin vào thế giới tâm linh bởi bãi biển sẽ vô cùng vắng vẻ.

Trẻ nhỏ và thanh niên không nên đi chơi khuya bởi người ta tin rằng đây là những đối tượng dễ bị ma bắt vía.

Người Đài Loan tin rằng tiếng huýt sáo vào buổi tối sẽ thu hút các linh hồn đi theo và ám họ trong một thời gian dài.

Khách du lịch tới Đài Loan nên tránh ngồi hàng ghế đầu khi xem tuồng Gezaixi trong tháng cô hồn. Hàng ghế sát sân khấu tuồng luôn được để trống cho những khán giả phía bên kia thế giới.

Nhặt tiền rơi vãi trên đường về nhà được coi là sẽ mang đến điềm gở, đặc biệt nếu ai đó nhặt vàng mã sẽ thể hiện sự xúc phạm với những linh hồn.

Người Đài Loan cũng tin rằng mỗi người đều có hai ngọn lửa trên vai để bảo vệ tâm hồn. Khi ai đó vỗ vai và bạn chỉ quay đầu lại sẽ dập tắt những ngọn lửa này và dễ bị ma đeo bám quấy phá. Do đó, khi có ai đó gọi từ phía sau, bạn nên quay cả người lại chứ không chỉ riêng đầu.

Những con côn trùng hiếm bay vào nhà được cho là hiện thân của người thân quá cố về thăm con cháu. Đó có thể là bướm đêm, châu chấu nhưng không bao gồm loài gián. 

Không dựa lưng vào tường. Ma quỷ đặc biệt thích lảng vảng gần tường và góc tối, do đó những nơi này thường có nhiệt độ thấp hơn.

Phạm Huyền