Thị trấn lạ lùng xây trên... giàn dầu khoan

Thị trấn nổi trên biển được xây dựng từ giàn dầu khoan ngoài khơi đầu tiên trên thế giới từng là nơi làm sinh sống và làm việc của 5.000 người.

Neft Daşları là một khu định cư công nghiệp thuộc thành phố Baku của nước cộng hòa Azerbaijan. Đây là thị trấn nằm toàn toàn trên biển, nó là trạm trung chuyển đầu tiên của khu vực khai thác dầu trong quốc gia Azerbaijan và là giàn khoan dầu ngoài khơi hoạt động đầu tiên trên thế giới với hàng tá giàn khoan được kết nối bằng mạng lưới cầu chằng chịt.

Nghiên cứu địa chất với quy mô lớn đầu tiên được tiến hành tại khu vực Neft Daşları trong 1945 đến 1948. Khi phát hiện có dầu nằm ở độ sâu 1.100 m dưới biển Caspian thì người ta bắt đầu xây dựng giàn dầu khoan vào năm 1949.

Ban đầu khu vực này chỉ có một dải đất khô cằn dài 48 km hướng ra biển, sau đó người ta xây dựng thành hệ thống những con đường để xếp những thùng dầu lấy từ dưới biển lên, dần dần Neft Daşları phát triển mạnh mẽ thành một giàn khoan trong vùng biển Caspian và đây được xem là nền tảng khai thác dầu ngoài khơi đầu tiên trên thế giới.

Năm 1951, khu vực Daşları Neft đã sẵn sàng cho việc sản xuất dầu, được trang bị với tất cả các cơ sở hạ tầng cần thiết tại thời điểm đó. Giàn khoan, bồn chứa dầu được thiết lập và bến cảng cùng với vỏ tàu cũng được xây dựng lên.

Đến năm 1952, người ta tiếp tục xây dựng hệ thống giàn cầu kết nối các hòn đảo nhân tạo lại với nhau. Một số nhà máy của Liên Xô cũ cũng tiếp sức xây dựng những cụm cần cẩu đặc biệt để sử dụng tại Daşları Neft, cùng với một sà lan cần cẩu có thể nâng trọng lượng dầu lên tới 100 tấn.

Công việc xây dựng với quy mô lớn bắt đầu trong năm 1958, bằng việc giải quyết một phần chỗ ở cho cư dân của khu đô thị Çilov gần đó.

Thị trấn Neft Daşları mở rộng một cách nhanh chóng trong những năm đầu hoạt và còn được biết đến với tên gọi là "Oil Rocks” là một khu vực khai thác dầu sớm có sự kết hợp giữa những ngôi nhà ở, ký‎ xá 9 tầng, trường học, khách sạn, cửa hàng, thư viện và những cấu trúc đô thị khác.

Sự phát triển của những công trình dân dụng vẫn chưa dừng lại ở đó, thị trấn Neft Daşları tiếp tục cho xây dựng thên 5 ký túc‎ xá, 2 trạm nén dầu khí rồi đến những trạm cung cấp nước uống sinh hoạt cho người dân và ngoài ra còn có một cây câu vượt làm bằng thép cho xe cộ lưu thông dễ dàng trên các hòn đảo nhân tạo rộng trên 200 km.

Kết quả là khu vực giải quyết chỗ ở cho người dân tăng lên khoảng 7 ha trong những năm 1960 và tính đến thời điểm năm 2008 thì thành phố có 5.000 cư dân đang sinh sống và làm việc ổn định.

Vào năm 2008, một đoàn làm phim tài liệu của Thụy Sĩ quyết định thực hiện bộ phim với tựa "Thành phố dầu - thành phố trên biển" do đạo diễn phim Marc Wolfensberger quay và được phát sóng trong năm 2009. Ngoài ra thị trấn Neft Daşları còn là hình ảnh đặc trưng trong một cảnh của phim James Bond “Thế giới không đủ”(1999).

Trong tháng 11/2009, thành phố Baku tổ chức lễ kỷ niệm 60 năm ngày thực hiện công tác giải quyết chỗ ở thành công cho cư dân đến thị trấn. Giờ đây, đã hơn 60 mươi năm trôi qua, thị trấn Neft Daşları đã bị nước biển nhấn chìm khoảng 2/3 cơ sở hạ tầng, thêm vào đó là nhiều công trình bằng sắt bị rỉ sét (2.000 giàn khoan dầu, 300 km cầu bị rỉ sét), thế nhưng các mỏ dầu của thị trấn Neft Daşları vẫn còn hoạt động và người ta đã sản xuất hơn 170 triệu tấn dầu và 15 tỷ m3 khí đốt tự nhiên. Theo ước tính hiện nay của các nhà địa chất thì khối lượng dự trữ dầu phục hồi cao nhất là 30 triệu tấn.

Và cũng như là bất chất sự xuống cấp của những công trình dân dụng, cư dân vẫn còn sinh sống ở đây tuy số lượng có giảm đi nhiều so với những năm trước.

Tuệ Tâm

Thành phố xây dựng trên giàn khoan ở Azerbaijan

Là thành phố nổi trên biển đầu tiên trên thế giới, Neft Dashlari đã từng có những ngày hoàng kim với dân số lên tới 5.000 người.

• 
  

Neft Dashlari là một thành phố công nghiệp xây dựng trên giàn khoan khổng lồ tại biển Caspian, cách thủ đô Baku của Azerbaijan 64 km về phía đông và là nơi định cư của hơn 1.000 dân. Đây là thành phố ngoài khơi lớn và lâu đời nhất thế giới, xây dựng vào năm 1949 sau khi các kỹ sư tìm thấy nguồn tài nguyên dầu khổng lồ ở độ sâu 1.000 m dưới đáy biển. Ảnh: Geozet.ru.

Neft Dashlari ban đầu chỉ là một dải đất khô cằn hướng ra biển. Tuy nhiên sau đó, chính phủ quyết định xây hệ thống đường để chuyển dầu từ dưới biển lên. Nền móng của các cột trụ là 7 con tàu cực lớn, trong đó có Zoroaster, tàu chở dầu đầu tiên trên thế giới. Khoảng 2.000 giàn khoan được thiết lập quanh các giếng dầu tạo nên một mạng lưới chằng chịt, trải rộng trên bán kính 30 km. Ảnh: Geozet.ru.

Từ đó, Neft Daşları trở thành trạm trung chuyển dầu đầu tiên của Azerbaijan và là giàn khoan dầu ngoài khơi hoạt động đầu tiên trên thế giới. Ảnh: IPAAT

Năm 1951, Neft Dashlari được trang bị tất cả cơ sở hạ tầng và thiết bị cần thiết cho việc khoan và vận chuyển dầu. Năm 1952, chính phủ tiếp tục mở rộng hệ thống giàn khoan và xây dựng những cụm cần cẩu đặc biệt cùng sà lan có thể nâng trọng lượng lên tới 100 tấn. Tuy nhiên, mở rộng quy mô lớn kéo theo việc giải quyết chỗ ở cho phần đông cư dân sinh sống gần đó. Ảnh: Infoglaz.ru.

Thành phố Neft Dashlari nhanh chóng mở rộng và được biết đến với cái tên “Oil Rocks”. Vào thời điểm hoàng kim, Neft Dashlari được trang bị đầy đủ để chứa lượng dân số lên đến 5.000 người với tất cả tiện nghi của một thành phố hiện đại: từ tòa chung cư 8 tầng cho đến rạp chiếu phim 300 chỗ ngồi, nhà tắm công cộng, sân bóng, tiệm bánh, thư viện, cửa hàng giải khát, tiệm giặt là và thậm chí cả một công viên cây xanh trồng trên đất vận chuyển từ đất liền ra biển. Ảnh: Geozet.ru.

Các cư dân bắt đầu kết hợp trồng rau và cây ăn quả trong thành phố, trạm cung cấp nước sinh hoạt cho người dân được xây dựng, ngoài ra còn có những tuyến đường bằng thép cho xe cộ lưu thông. Neft Dashlari trở thành thành phố nổi trên biển đầu tiên của thế giới. Ảnh: IPAAT.

Tuy nhiên, thành phố hiện đã không còn như trước bởi hai lý do: sự sụp đổ của Liên Xô và việc phát hiện thêm nhiều mỏ dầu ở nơi khác. Lực lượng lao động giảm đáng kể, số lượng dân cư chỉ bằng một nửa ban đầu. Ảnh: IPAAT.

Một số giàn khoan bị bỏ hoang, không có nhân lực duy trì cấu trúc, nhiều cơ sở hạ tầng bị nước biển nhấn chìm, phần còn lại hoạt động trong tình trạng khó khăn và luôn cần được sửa chữa. Chỉ có 45 trong tổng số 300 km đường giao thông có thể sử dụng và dân số chỉ còn 933 người. Ảnh: Skyscraper.

Theo tin từ tạp chí Der Spiegel của Đức: “Công nhân ở Neft Dashlari kiếm được khoảng 130 USD/tháng, gấp đôi so với công việc tương tự trên đất liền. Nhưng nhà máy đã không còn hoạt động hiệu quả trong nhiều năm qua, nhiều công trình bằng sắt bị rỉ sét, rò rỉ dầu và các thiết bị thì hỏng hóc”. Ảnh: Skyscraper.

Mặc dù vậy, chính phủ Azerbaijan chưa muốn hoàn toàn dừng hoạt động khoan dầu tại Neft Dashlari bởi nơi đây tượng trưng cho niềm tự hào quốc gia và tồn tại những bí mật cần canh phòng chặt chẽ. Trên thực tế, người nước ngoài muốn đến Neft Dashlari không hề dễ dàng và hầu như không có toàn cảnh thành phố qua hình ảnh vệ tinh. Ảnh: Skyscraper.

Xem thêm: Thành phố ngầm trong lòng Moscow

Hải Thu