Đặc sắc ngày lễ búp bê cho các bé gái ở Nhật Bản

Rất đẹp và cũng rất ngon!

Ngày lễ Búp bê của Nhật Bản (Hina Matsuri) hay còn gọi ngày của các bé gái được tổ chức vào mùng 3/3 hàng năm. Một khung gỗ sẽ được trải vải đỏ với bên trên là một bộ búp bê trang trí (Hina Ningyo) đại diện cho Nhật hoàng, hoàng hậu, những quan lại chầu và các nhạc sỹ trong trang phục truyền thống từ thời kỳ Heian.

Phong tục trưng bày búp bê tại Nhật Bản bắt gần từ thời kỳ Heian (từ năm 794 đến năm 1185). Trước đây, người ta tin rằng những con búp bê ẩn chứa một sức mạnh có thể lưu giữ những linh hồn xấu xa. Hina Matsuri theo nguồn gốc về một phong tục cổ đại ở Nhật Bản có tên gọi Hina-nagashi ( nghĩa là thả trôi búp bê), theo đó những con búp bê hina bằng rơm sẽ được đặt lên một chiếc thuyền và thả xuống sông cho trôi ra biển, với niềm tin rằng chúng sẽ mang theo những linh hồn kia.

Trung bày búp bê trong ngày hội dành cho các bé gái ở Nhật Bản. Ảnh: Mama.

Đền Shimogamo (một phần trong khu phức hợp đền Kamo ở cố đô Kyoto) tổ chức Nagashibina ( cũng là một nghi lễ trong ngày 3 tháng 3) bằng cách thả những con búp bê giữa dòng sông Takano và Kamo để cầu cho sự an toàn của trẻ em. Giờ đây người ta đã ngừng làm điều này bởi búp bê sẽ bị vướng vào lưới của ngư dân. Thay vào đó, người dân sẽ mang chúng ra biển thả, và khi người xem đã về hết, sẽ có những người đi thuyền ra vớt búp bê và đem chúng về chùa để đốt.

Các thức uống truyền thống trong ngày này là shirozake, một loại rượu sake làm từ gạo lên men. Bánh thì có hina-arare, một loại bánh quy giòn ăn với đường hoặc nước tương tùy vào vùng miền, cùng với hishimochi, một loại bánh gạo hình vuông gồm 3 lớp 3 màu.

Người ta cũng thường ăn Chirashizushi (sushi ăn với đường, dấm, có cá sống ở trên và rất nhiều gia vị). Ngoài ra còn có một loại súp muối nấu với một hoặc vài con trai nguyên vỏ tượng trưng cho cặp vợ chồng hòa thuận và hạnh phúc (vì 2 mảnh vỏ của trai vừa khớp với nhau, không mảnh nào có thể thay thế).

Đây là món bánh Hishimochi. Trông đẹp thế này mà ăn thì tiếc quá! Ảnh: Mama.

Về phần trang trí, cũng là điều hấp dẫn nhất với các bé gái, đó chính là nơi trưng bày bộ búp bê. Khung gỗ để bày thường có ít nhất 5 tầng. và được phủ vải đỏ. Tầng 1 và cũng là tầng cao nhất chỉ có 2 búp bê, cũng là búp bê vua chúa, tượng trưng cho Nhật hoàng (cầm 1 cây gậy nghi lễ) và hoàng hậu (cầm quạt). Tầng 2 là 3 cung nữ bưng rượu sake. Chỉ cung nữ ở giữa mới ở tư thế ngồi, 2 búp bê còn lại trong tư thế đứng. Ở giữa 3 búp bê này có 2 chiếc bàn tròn chân cao bày các loại bánh theo mùa, nhưng không bao gồm hishimochi.

Tầng 3 là 5 nghệ sỹ với mỗi người mang một nhạc cụ ngoại trừ người ca sỹ - chỉ cầm một chiếc quạt. Các nhạc cụ thường là các loại trống và sáo. Tầng 4 là 2 quan đại thần: người ở bên phải là là người trẻ và bên trái thì có vẻ già hơn rất nhiều. Đôi khi các búp bê này được mang theo cung và tên.

Ở tầng 5, người ta sẽ đặt vào giữa những lọ hoa 3 người cận vệ hoặc samurai - là người bảo vệ cho Nhật hoàng và hoàng hậu. Còn ở tầng 6 và tầng 7, những vận dụng tí hon được bày bao gồm đồ gỗ, hòm, các dụng cụ .v..v… Tùy vào vùng miền, cách sắp xếp và hình dạng của búp bê cũng thay đổi, nhưng tầng 1 và tầng 2 (tầng vua chúa và các cung nữ) là điều bắt buộc.

Một bộ búp bê Hina tuy không đầy đủ nhưng các chi tiết rất cầu kỳ và đẹp mắt. Ảnh: Mama.

Các gia đình Nhật Bản thường trưng bày búp bê từ tháng 2 và cất chúng ngay khi ngày lễ kết thúc. Sự mê tín cho rằng nếu bày những con búp bê quá ngày 4/3 sẽ khiến cho người con gái trong gia đình lấy chồng muộn. Mặc dù đây là một nghi lễ truyền thống có từ rất lâu đời tại quốc gia mặt trời mọc, nhưng không phải bé gái nào cũng được sở hữu một bộ búp bê hoàn chỉnh (có thể thiếu tầng hoặc thiếu số lượng búp bê trên mỗi tầng). Bởi tùy vào độ hoàn chỉnh của bộ búp bê, sự tinh xảo trong chế tác của nghệ nhân đến nguyên liệu sử dụng khiến giá của “món đồ chơi” này rất cao, thấp nhất là chục triệu.

Xê Sủi