(THVL) Khu vườn hoàng gia Katsura Rikyu

Khu vườn hoàng gia Katsura Rikyu nằm ở phía Tây cố đô Kyoto, bên cạnh dòng sông Katsura. Diện tích của nó chiếm khoảng 58.000 met vuông. Từ trên cao, quang cảnh khu vườn trông thật ấn tượng với quần thể kiến trúc cổ nằm liền kề nhau, bên cạnh là hồ chứa nước lớn. Tất cả được bao bọc bởi rừng cây rậm rạp xung quanh.

Khoảng nửa cuối thế kỉ XX, một kiến trúc sư người Đức có dịp đến Nhật Bản. Sau khi tham quan khu vườn hoàng gia Katsura Rikyu, với nhãn quan của một nhà chuyên môn, ông nhận định : Đây là kiệt tác kiến trúc thuần khiết Nhật Bản, mang vẻ đẹp giản dị nhưng lại ẩn chứa triết lí sâu xa.

Khu phức hợp những ngôi nhà shoji được xây dựng khá mộc mạc, chúng đóng vai trò là trung tâm của khu vườn hoàng gia. Nhìn từ bên ngoài, kiến trúc này giống như một bản hợp tấu sinh động với sự gắn kết hài hòa giữa những hàng cột đen và tường nhà trắng.

Bước vào bên trong ngôi nhà, du khách sẽ cảm nhận rõ vẻ đẹp của một không gian kiến trúc mang phong cách truyền thống Nhật Bản với toàn bộ cột trong nhà đều được làm từ gỗ, các gian phòng ngăn cách nhau bằng cửa kéo fusuma dán giấy washi, sàn nhà lót chiếu tatami. Khi kéo fusuma, cả gian phòng trở nên mở rộng.

Yếu tố quan trọng nhất trong kiến trúc Nhật Bản là sự hòa hợp giữa không gian bên trong và tự nhiên bên ngoài. Trong thiết kế nhà shoji, cửa kéo giữ vai trò quan trọng vì nó giúp mang ánh sáng bên ngoài vào trong gian phòng. Bên dưới cửa sổ trong căn nhà shoji là khung gỗ có thể kéo lên được. Vào mùa hè, người ta kéo phần khung gỗ này lên để lộ một không gian nhỏ bên dưới cửa sổ, giúp gió luồn vào trong gian phòng nhưng lại ngăn được ánh nắng gay gắt. Nếu muốn chiêm ngưỡng cảnh sắc tươi tắn của thiên nhiên bên ngoài, chủ nhân của ngôi nhà chỉ cần kéo cửa sổ sang hai bên, một không gian rộng mở ra ngay trước mắt.

Trần nhà là sự kết hợp giữa những thanh xà nâng đỡ tấm ván bên trên, chúng tạo nên vô số ô vuông trên bề mặt ván. Mỗi ô vuông là một vân gỗ khác nhau, sự kết hợp tương thích này là một biến tấu giúp trần nhà trở nên sinh động. Ở một góc của gian phòng, hay còn được gọi là Tokonoma, người ta bố trí nhiều loại kệ có hình dáng và kích thước khác nhau. Trên kệ là những hộc tủ nhỏ hình chữ nhật đặt nằm ngang hoặc thẳng đứng.

Khu vườn hoàng gia Katsura Rikyu là một trong những báu vật của Thiên hoàng. Nó không toát lên vẻ nguy nga, lộng lẫy, nhưng lại mang nét đẹp mộc mạc, thuần khiết của lối kiến trúc truyền thống Nhật Bản. Ngoài kiến trúc nhà ở, Katsura Rikyu còn có vườn cây, hồ nước và cả khu rừng bạt ngàn bao bọc xung quanh. Nó giống như thiên nhiên của Nhật Bản thu nhỏ với đầy đủ núi, rừng và biển cả.

Ngay lối vào Katsura Rikyu là chiếc cổng Miyuki-mon. Cổng được làm từ vật liệu có sẵn trong thiên nhiên với cột gỗ và mái lợp rơm. Bước qua khỏi cổng Miyuki-mon, mọi người sẽ đặt chân lên con đường Miyuki-michi. Ở cuối con đường này là khu vườn và kiến trúc nhà ở.

Cổng Miyuki-mon

Đường làm hoàn toàn bằng đá cuội lấy trong tự nhiên. Từng viên đá được sắp xếp có chủ ý giúp mặt đường trở nên bằng phẳng. Kết quả của sự kì công này không chỉ tạo vẻ đẹp bề ngoài cho con đường mà còn giúp nước mưa dễ dàng thấm xuống đất và con đường rất mau khô.

Đường làm hoàn toàn bằng đá cuội lấy trong tự nhiên

Bên cạnh Miyuki-michi, nhiều nơi trong khu vườn còn có các lối đi bằng đá khác. Đó là 1800 phiến đá lớn được sắp xếp kế tiếp nhau. Chúng đóng vai trò là người dẫn đường cho những ai lần đầu tiên đến Katsura Rikyu. Các phiến đá được giữ nguyên màu sắc và hình dáng nguyên thủy.

1800 phiến đá lớn được sắp xếp kế tiếp nhau đóng vai trò là người dẫn đường cho những ai lần đầu tiên đến Katsura Rikyu

Ngay giữa khu vườn là một hồ nước lớn trải rộng. Nó không mang ý nghĩa đơn thuần là một hồ chứa nước mà ẩn chứa những hình ảnh biểu trưng phức tạp. Trong khu vườn nhỏ này, biển cả và núi non nhân tạo được dựng lên theo ý đồ của con người.

Dạo quanh khu vườn, du khách dễ dàng bắt gặp những dòng suối nhỏ chảy quanh co. Trong lòng suối xuất hiện con thác nhỏ có chiều cao khoảng 20 cm. Dù kích thước khá khiêm tốn nhưng thác nước nhân tạo này mang đầy đủ đặc tính của một dòng thác thật sự với âm thanh nước chảy réo rắc.

Hồ nước trong Katsura Rikyu được xem là biển cả

Hồ nước trong Katsura Rikyu được xem là biển cả. Dưới lòng hồ phủ đầy rêu, bên trên mặt hồ tán lá cây soi bóng, tất cả tạo nên một màu xanh quen thuộc của nước biển. Con đường bằng đá ngăn cách giữa hồ nước tượng trưng cho bãi biển phủ cát trắng. Đây đó trên mặt hồ là hình ảnh những con thuyền đang bồng bềnh trôi. Từ trên thuyền, mọi người có thể chiêm ngưỡng cảnh sắc trên mặt nước. Ngày nay, đối với những cư dân đô thị sống tách biệt với vùng sông nước, biển cả thì việc du ngoạn trên một chiếc thuyền là kinh nghiệm thú vị không thể nào quên.

Tại khu vườn của Katsura Rikyu, du khách cũng có thể nhìn thấy quang cảnh của miền thôn dã. Ngôi nhà mang tên Shoiken được xây dựng cho mục đích đó. Bên ngoài cửa sổ của Shoiken là cánh đồng lúa trải rộng. Phong cảnh thôn dã càng trở nên sống động với sự hiện diện của những con người cần mẫn. Họ cấy lúa trên cánh đồng ruộng nước, những cây mạ non nhanh chóng bám rễ sâu vào đất và trở nên xanh tốt. Người Nhật đã biết đến kỹ thuật canh tác lúa nước từ rất lâu, đó là công việc ý nghĩa mang lại cuộc sống ấm no cho mọi người, vì thế hình ảnh ruộng lúa đã được tái hiện một cách trân trọng tại Katsura Rikyu.

Shoiken

Những gian nhà dùng để uống trà được phân bố khắp nới trong khu vườn hoàng gia Katsura Rikyu. Trong số đó, đáng chú ý nhất là căn nhà mang tên Shokintei. Ngày xưa, giới quí tộc đã sử dụng nơi đây vào mục đích giải trí lành mạnh, họ vừa cùng nhau uống trà vừa đọc thơ waka cũng như tổ chức nhiều tiệc vui khác. Tại Shokintei, người ta bố trí cả bếp lò bằng đất nung dùng để nấu thức ăn. Gian nhà uống trà được xây dựng theo phương pháp tạo không gian mở giúp khách thưởng trà không có cảm giác bị tách biệt với khu vườn. Shokintei là nơi tốt nhất để mọi người vừa uống trà, vừa thưởng ngoạn cảnh đẹp thiên nhiên nhân tạo với hồ nước, rừng cây và cả tiếng chim hót líu lo.

Shokintei là nơi tốt nhất để mọi người vừa uống trà, vừa thưởng ngoạn cảnh đẹp thiên nhiên nhân tạo với hồ nước, rừng cây và cả tiếng chim hót líu lo

Người ta sử dụng giấy trắng có vẽ hoa văn trang trí đẹp mắt làm tường và những vách ngăn của gian phòng trong khu vườn hoàng gia Katsura Rikyu. Đó là loại giấy washi trắng có hoa văn màu vàng ánh kim được gọi là Karagami.

Nhiều người lầm tưởng sự óng ánh của các mẫu hoa văn là do chúng được làm bằng vàng, nhưng thật sự không phải như thế. Để tạo nên độ lấp lánh cho các mẫu hoa văn, người ta dùng một loại bột khoáng sản gọi là bột mica. Bột mica khi tiếp xúc với ánh sáng sẽ phản chiếu và trở nên long lanh. Giấy karagami trông rất đẹp nhờ vô số hoa văn màu vàng ánh kim; chất lượng giấy cao, màu sắc trên hoa văn bền lâu nên loại giấy này rất được ưa chuộng trong các công trình xây dựng nhà ở truyền thống cao cấp của Nhật.

Thanh Tâm