Nền văn
minh Hồi giáo Ba Tư từng in hình lên vùng vịnh và cả các nước
Bắc Phi. Chợ Muttrah ở Muscat (thủ đô của Oman) là di sản độc đáo
của văn hóa ấy. Từ hàng hóa, trang phục người mua bán, thói
quen mua sắm đều đậm chất Ba Tư. Bước vào chợ, du khách như lọt
vào không gian truyện Ngàn lẻ một đêm.
Khu trung tâm của chợ Muttrah
Từ khách sạn Corniche – nơi tôi ở, rẽ
phải đi bộ 300 m là đến chợ Muttrah. Lối chính vào chợ được thiết kế như
cánh cửa mái vòm, bên trên gắn tấm kiếng nhiều hoa văn đầy màu sắc
thường thấy ở các thánh đường Hồi giáo. Hai bên lối chính là sạp
hàng lớn và những hẻm nhỏ chi chít, san sát quầy hàng. Quanh co trong
các ngõ hẹp bên trong ngôi chợ, tôi như lạc bước vào mê cung và đắm
chìm trong ảo giác bởi các hương vị đậm đà. Những vệt khói lơ đãng bay
lên từ các bukhoor (một chậu nhỏ truyền thống của người Ả Rập dùng để
đốt hương liệu), mùi nước hoa của người Ả Rập, các loại gia vị và kahwa –
một loại trà xanh truyền thống của người Oman tạo ra mùi hương kỳ
lạ và không gian hư ảo.
Từ chiếc đèn thần Aladin…
Vào những ngày nghỉ cuối tuần (thứ Năm
và thứ Sáu), phiên chợ nhộn nhịp và đông đúc. Người Oman đến đây mua
vật dụng cổ truyền như tẩu hút thuốc, ống đựng thuốc, nón, dây nịt,
nước sơn móng tay, trang sức… Hầu hết người mua và bán hàng đều mặc
trang phục truyền thống. Nam mặc áo chùng dài (gọi là dishdasha) nút
cài được thắt bím thả dài ở bên trái và chiếc nón trên đầu (gọi là
kummah), nữ mặc áo chùng dài (gọi là abaya) và khăn choàng mặt (gọi là
hijab). Có ít người nam đã lập gia đình quấn lụa ngang bụng, trên dây
lưng giắt thanh kiếm nhỏ cong cong bằng bạc (thường được gọi là
khanjar).
Khanjar – người nam có gia đình thường hay giắt ngang bụng. Nó tượng trưng cho sức mạnh và có thể điều khiển mọi thứ
Một đám cưới ở Oman chưa trọn vẹn nếu
gia đình hai bên chưa đến chợ Muttrah để mua sắm. Chỉ ở nơi đây mới có
đủ mọi lễ vật trong ngày cưới: vàng bạc, trang sức, khay đựng lễ
vật, hòm đựng trang sức, lụa, thuốc nhuộm và nước hoa. Điều thú vị là
trong các cửa hàng quần áo đều có chiếc máy may cổ truyền, người mua
có thể yêu cầu chỉnh sửa và nhận ngay quần áo.
Những quầy bán áo quần. Bên trong quầy luôn có chiếc máy may
Giống như các quốc gia Hồi giáo khác,
phụ nữ bị hạn chế ra ngoài xã hội, hoạt động mua bán hầu như
diễn ra giữa những người nam. Ngồi thu tiền trong các quầy hàng là những
ông chủ Oman chính hiệu và hầu hết người phụ bán hàng là lao động làm
thuê từ Ấn Độ, Bangladesh và Pakistan. Có lẽ đồng cảm khi biết tôi từ
Việt Nam đến, họ chân thật giúp tôi mua đúng giá. Tôi muốn mua chiếc
đèn thần Aladin làm bằng đồng, tráng bạc để làm kỷ niệm, anh Arif –
người phụ bán, đến từ Bangladesh nói nhỏ vào tai tôi: “Giá gốc là 1.850
baissa, giá bán là 2.000 baissa, bạn trả khoảng 1.900 baissa là vừa”.
Nói thiệt về xuất xứ hàng hóa và ít trả giá là điểm nổi bật của chợ
Muttrah.
Chiếc đèn Aladin
… đến thức uống kahwa
Kahwa là món uống truyền thống của người Oman,
dùng giải nhiệt trong mùa hè và chỉ đãi khách thân thiết. Kahwa là hỗn
hợp của lá chè xanh, vỏ cây quế, nghệ tây và bạch đậu khấu. Sau khi
đun hỗn hợp khoảng 3 tiếng, ấm trà được chuyển qua một bếp khác với lửa
riu riu nhằm giữ ấm. Uống kahwa, người Oman thường ăn kèm với mứt chà
là hay quả óc chó hoặc quả hạnh nhân.
Những vệt khói lơ đảng bay lên từ các bukhoor
“Mọi thứ dường như thay đổi theo thời gian…” – cụ Salim
đã 80 tuổi vừa rót cho tôi một cốc kahwa, vừa kể về quá khứ chợ
Muttrah – “Khi lên sáu tuổi, tôi đã phụ giúp cha bán kahwa trong chợ.
Ngày đó, cổng chợ làm bằng thân cây cọ dầu to lớn. Những gian hàng
ngày xưa vách làm bằng bùn và mái lợp từ lá cây cọ dầu. Ngôi chợ khởi
đầu từ những người mua bán nhỏ lẻ rau quả và trái cây được các con tàu
chở từ vùng đất Khaboura, Suwaiq, Batinah, Musanah đến đây.
Quần bán hàng lưu niệm
Mọi người thích uống kahwa của tôi bởi
ngoài nguyên liệu chính, tôi còn dùng nước cất từ hoa hồng, hạt cà phê
giống Silani từ Ấn Độ, một số gia vị đặc biệt. Kahwa của tôi có vị khác
lạ, lúc nào cũng tươi mới. Một ngày tôi bán được khoảng 600 cốc. Giá
một cốc kahwa là 500 baissa. Nhiều du khách đến Oman đều đến chợ Muttrah
để thử hương vị kahwa của tôi. Không chỉ uống tại chỗ, họ còn mua về
nhà để dùng. Kahwa là thức nước uống giải nhiệt tuyệt vời để đi vào sa
mạc”.
Một số mặt hàng lưu niệm
Nhấm nháp cốc kahwa màu nâu nâu cùng mứt
chà là, tôi nhận ra hương vị khác lạ: Một chút đắng đắng của nghệ tây,
một chút chát của chè xanh, một chút nồng ấm cay cay của quế, một chút
nhẹ nhàng nhưng hăng hắc của bạch đậu khấu. Ánh mắt cụ Salim lại thu hút
tôi vào câu chuyện: “Gia đình không ai muốn tôi ngồi bán như thế
này. Như là một cái nghiệp, tôi sẽ bán kahwa cho đến khi nào sức khỏe
không cho phép. Tôi quen ra chợ nhóm lửa lên lúc 3 giờ sáng. Tôi muốn
ngồi đây chứng kiến sự thay đổi của ngôi chợ theo dòng thời gian.
Muttrah gắn liền với lịch sử của Muscat, từ những làng chài đánh bắt và
nuôi ngọc trai ven biển Oman, Muscat cũng đã trở thành một thành phố sầm
uất và hiện đại…”. Một chút thoáng buồn len qua ánh mắt của cụ và sau đó long lanh niềm tự hào…
Bộ áo truyền thống và nón của người Oman
Những món đồ lưu niệm bằng bạc, tiếng
kêu be be của những chú dê ở khu vực gia súc, tiếng chào mời ngọt như
mía lùi, mùi hương gia vị, bukhoor và kahwa… sẽ là ký ức không quên của
tôi khi rời Muscat trong mùa nắng đổ lửa đã phai.
Đám cưới của người Muscat
Trước đám cưới, nhà trai đến gặp nhà
gái hỏi giá gả cô dâu và những lễ vật đính kèm theo. Sau khi thống
nhất, hai gia đình ra chính quyền địa phương để ký hợp đồng. Một ngày
trước lễ rước dâu, hai bên làm bữa tiệc song song tại nhà từng bên để
thết đãi họ hàng, bạn bè. Bữa tiệc thường là cơm và thịt (tùy theo gia
cảnh từng nhà mà thịt từ những con khác nhau: gà, trừu, bò, dê), kahwa
và trái cây. Sau bữa ăn là màn khiêu vũ. Đàn ông thì chơi nhạc cụ dân
tộc và hát, phụ nữ nhảy múa. Trong ngày này, cô dâu không được gặp ai,
chỉ ở trong phòng ngồi trên thảm cùng với những em bé gái. Chú rể cũng
không được phép vào phòng hoa chúc mà chỉ ngồi trên thảm ở một khoảng
trống trong nhà.
Sau lễ đón dâu, chú rể cùng người thân
hộ tống cô dâu vào phòng hoa chúc, chú rể bế cô dâu đặt lên giường. Mọi
người ra về. Cánh cửa đóng lại. Một số người thân đi xung quanh phòng
hoa chúc đọc kinh cầu nguyện và chúc phúc cho cả hai. Không có đãi tiệc.
PLTPHCM
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét