Khám phá văn hóa 'ngôi nhà cà phê' của Vienna

Điều gì đã làm cho một nét văn hóa tưởng chừng như phổ biến khắp nơi trên thế giới lại trở nên khác biệt đến mức trở thành di sản?

Minh họa cho một kaffeehauser vào thế kỉ 18.

‘Wiener Kaffeehauser’ (‘ngôi nhà cà phê’) là cụm từ dùng để chỉ những ngôi nhà khách công cộng ở Vienna, nơi lui tới thường xuyên của những nhạc sĩ, nhà văn, khoa học gia, chính trị gia… ngay từ thế kỉ 18. Nơi chốn kiểu này phổ biến đến mức người dân nói rằng “thành Vienna mà không có Kaffehauser giống như nhà hát mà không có nhạc”. Ở đây, chỉ cần gọi một phần cà phê và bánh, bạn có thể thoải mái ngồi nhâm nhi, đọc báo, trò chuyện, thảo luận hàng giờ đồng hồ mà không sợ bị làm phiền.

‘Ngôi nhà cà phê’ Griensteindl thế kỉ 19.

Theo như cách nói vui, người ta vào đây không chỉ để uống cà phê mà còn “tiêu thụ cả thời gian và không gian ở đây”. Khác với phong cách cà phê Sài Gòn có phần náo nhiệt và xô bồ, tất cả các Kaffeehauser ở Vienna đều đề cao sự thanh tịnh của không gian. Bước qua cánh cửa vào ‘ngôi nhà cà phê’, cuộc sống bon chen, bộn bề bên ngoài sẽ nhường chỗ cho một lối sống chậm rãi và thi vị bất ngờ.

Một phần cà phê Einspanner điển hình.

Ở đây, mỗi phần cà phê cho khách đều có thêm một chiếc thìa nhỏ và một cốc nước lọc, đôi khi còn tinh tế tặng thêm một tờ nhật báo. Thức uống đặc sản ở đây là ‘Einspanner’, một tách cà phê đen cỡ lớn có kem sữa và đường rắc như bột mịn ở trên. Ngoài ra còn có ‘Kleiner Brauner’, một dạng tương tự như expresso pha sữa hay ‘Melange’ giống cappucino.

Bánh ngọt dùng kèm rất đa dạng, phong phú.

Ngoài ra, bánh ngọt dùng kèm cũng là một điểm sáng nổi bật. Đến Vienna thưởng thức cà phê thì bạn cũng không thể bỏ qua bánh ngọt Sachertorte, Apeltrudel,… nổi tiếng thế giới, cùng với nhiều loạn chocolate khác nhau mang phong cách từng nơi.

Kiến trúc cổ điển của kaffeehauser Central.

Kiến trúc của các Kaffeehauser ở đây cũng là một nét đẹp đặc trưng và cuốn hút. Kiểu cách, sang trọng và lãng mạn. Căn phòng kiểu cổ ấm cúng với những chùm đèn pha lê lộng lẫy có tuổi đời trăm năm. Cột đá cẩm thạch sừng sững như cột chống trời. Mái vòm cao lớn cong cong với các bích họa cổ điển kiểu lớn tạo cảm giác thoáng mở. Những ô cửa cỡ lớn nhìn ra con phố xung quanh để lấy nắng. Những chiếc bàn đá hoa cương mát lạnh, với những vân hoa tương hợp với hoa văn trên những chiếc ghế bọc nệm sẫm màu. Hương thơm là sự hòa quyện kín đáo của hương cà phê, thuốc lá và nước hoa. Không gian kiểu ấy đã được người dân Áo bảo tồn suốt ba thế kỉ qua.

Một điểm độc đáo khác của những ‘ngôi nhà cà phê’ ở Vienna là đội ngũ phục vụ toàn nam nổi tiếng sang trọng mà không “chảnh” bao giờ. Họ vốn là những nhân viên được đào tạo rất bài bản, quy củ, làm việc chính thức chứ không nhận phục vụ bán thời gian. Vì vậy, mỗi người phục vụ ở đây đều rất tinh tế, có thể đoán biết nhu cầu của khách trước khi họ yêu cầu.

Kaffeehauser Central thế kỉ 19.

Những năm 1950 từng được xem là thời kì ‘ngắc ngoải’ của ‘ngôi nhà cà phê’. Hàng loạt phải đóng cửa bởi sự bùng nổ của truyền hình và cà phê nhanh khiến nhiều người quay lưng với truyền thống cà phê chậm này. Nhưng may mắn thay chính quyền và những người dân yêu truyền thống đã níu giữ thành công nét văn hóa đặc biệt này, trước khi nó được khôi phục và phát triển trở lại thành một Di sản Văn hóa Thế giới.

‘Ngôi nhà cà phê’ Brauenhuber ngày nay.

Kaffeehauser không khác gì một câu lạc bộ văn hóa công cộng ở Vienna mà các người dân Áo tự nguyện tìm đến và đăng kí một suất “thành viên dài hạn”! Họ xem đây là ngôi nhà thứ hai của mình. Một số ‘ngôi nhà cà phê’ lâu đời và nổi tiếng nhất Vienna có thể kể đến như Café Central (1876) – từng là nơi hội ngộ mang tính cách mạng của Lenin và Trotsky, Fauenhuber – chốn ưa thích của thiên tài Mozart, hay Griensteindl – còn gọi là “cà phê hoang tưởng”, nơi lui tới của giới nghệ sĩ đương đại Áo,… Hiện nay ở một số thành phố các như Prague (Cộng hòa Séc), Budapest (Hungary), Cracow (Ba Lan) cũng phát triển dòng cà phê theo kiểu tương tự như vậy.

Tường VyẢnh: BM