Tìm độc dược tình yêu ở Cancún

SGTT.VN - Cancún, doi đất rộng khoảng ngàn cây số vuông và dân số trên nửa triệu người thuộc tỉnh Benito Juárez, bang Quintana Roo, Mexico, là một trong hai thành phố du lịch biển quan trọng nhất Mexico. Ở đây nổi tiếng thế giới bởi những bờ cát trắng tinh khiết trên biển Caribe xinh đẹp.

Lần về quá khứ

Mộ cổ hình kim tự tháp cùng những hàng cột đá điển hình cho kiến trúc Maya. Ảnh: Lã Hoa

Tên gọi Cancún có thể bắt nguồn từ thổ ngữ Maya – “con rắn vàng”. Dải đất uốn mình như rắn, lấp lánh xanh tươi từ bình minh tới hoàng hôn và ấm áp quanh năm. Nhưng có lẽ khách du lịch còn muốn đến Cancún vì đây là cửa ngõ của Riveria Maya, nơi có những di chỉ nổi tiếng của người Maya như Cobá và Tulúm. Sang bang Yutacan láng giềng là tới Chichén Itzá, di chỉ Maya nổi tiếng nhất vì nhiều phần còn nguyên vẹn và đã được trùng tu. Tới Cancún không chỉ là hành trình về biển, mà còn về quá khứ, về một nền văn minh Trung Mỹ tiền Columbus* có chữ viết hoàn chỉnh duy nhất, đã từng đạt đến độ phát triển cao về văn học, kiến trúc, toán học, thiên văn học và cả thuật làm lịch hết sức tinh vi.

Theo bước chân của nền văn minh phát triển rực rỡ rồi suy tàn trong có hơn mười thế kỷ (từ khoảng thế kỷ thứ 1–10), từ miền Đông Nam Mexico qua Belize, Guatemala rồi tới Honduras; du khách sẽ được dịp ngắm nhìn không chán những ngôi mộ cổ đơn lẻ hình kim tự tháp trên đồi cao, hay khuất sâu trong rừng cây nước mặn, hay phơi mình ra trước biển khơi. Những thành phố và hải cảng buôn bán sầm uất, những đêm trình diễn kịch huy hoàng không còn đâu nữa, chỉ còn lại đây đó những dấu vết của các đấu trường, từng là nơi diễn ra các cuộc tế lễ.

Có nhiều đấu trường lớn nhỏ khác nhau. Sân lớn nhất dài150m, sân thông thường dài khoảng 50m, rộng 22m. Hai đầu sân là các đài tế lễ. Một tiếng thì thầm ở một đầu sân có thể được nghe thấy rất rõ ở đầu bên kia. Sóng âm thanh lan dọc theo sân và tung lên trời cao, càng lan xa càng mạnh hơn và ngày cũng như đêm. Ngày nay, hiệu ứng này được coi như một thành tựu đã bị thất truyền.

Tương truyền, đội trưởng đội thắng cuộc phải làm nghi thức “thủ dâng”, tức đưa đầu cho đội thua cuộc chém, lấy máu tế thần! Người Maya cổ xưa tin rằng đó là một vinh dự lớn. Người đội trưởng như thế là đã lãnh tấm vé tàu nhanh lên thẳng thiên đường mà không phải qua 13 tầng thử thách.

Độc dược tình yêu của người Maya

Song những công trình ấy cùng với những cột đá được chạm trổ tinh vi, những mảng phù điêu giàu sự tích, những tấm thổ cẩm in hình lịch... có khi không gây ấn tượng sâu đậm bằng những cảm nhận rất lạ lùng mà nhiều du khách có được khi tới các di chỉ Maya. Nếu tới Cobá trong một trưa nắng gắt, bạn sẽ lập tức đắm vào màu xanh mát mẻ và tiếng rì rào của những thân cây mảnh dẻ mọc chen chúc trong rừng, bao bọc những ngôi mộ đá đổ nát. Bạn có thể thong thả đi bộ, hay thuê một chiếc xe đạp, hay ngồi thoải mái trên xe đạp kéo với giá chỉ 120 peso Mexico (240.000 đồng) cho quãng đường chừng 5 cây số. Đi và cảm nhận rằng hơn ngàn năm trước không hiểu sao những con người nhỏ bé cao chưa đầy thước rưỡi – ngày nay vẫn sống rải rác dọc Trung Mỹ – lại có thể xuyên rừng sâu để xây nên chừng ấy kim tự tháp lớn bé, với những bậc thang dốc đứng, những đường hầm u uất, những bức tường tịch mịch hay những cột đá nghiêm trang.

Kim tự tháp cao nhất ở đây là Nohoch Mul, khoảng 42m, có những bậc đá giúp du khách trèo lên đến đỉnh. Từ đỉnh tháp nhìn xuống là một màu xanh ngắt. Theo truyền thuyết của người Maya, có hai vị hoàng tử cùng yêu một cô gái. Người anh cay độc mưu mô, người em hiền hoà nhân hậu. Họ quyết định giao tranh một mất một còn để giành được tình yêu của nàng. Sau một trận kỳ phùng địch thủ khốc liệt, cả hai đều thiệt mạng. Linh hồn họ cầu xin các thần được trở lại trái đất để nhìn thấy người mình yêu một lần nữa. Cuối cùng họ được biến thành hai loại cây luôn mọc gần nhau. Cây chechen do người anh hoá thành luôn tiết ra một chất nhựa độc làm bỏng bất cứ ai chạm vào nó. Cây chacah – người em lại có mật hoa giúp giải chất độc kia. Còn cô gái đã chết vì đau buồn và hoá thành một loài hoa trắng.

Nhựa cây chechen có khi còn được tinh luyện thành độc dược, tạo cảm giác kích thích giống như một chất ma tuý. Thổ dân tin rằng đó là thứ độc dược tình yêu. Chính vì tình yêu đau đớn và không được đền đáp ấy, hai giống cây hay mọc kế bên nhau trong rừng. Một bên phun độc, một bên chữa lành. Từ các kim tự tháp quay trở về trên con đường cây đó, trái tim dường như dịu dàng và thanh thoát trở lại.

Hình như đối với người Maya, cái chết hay tình yêu đều có những giá trị kỳ ảo, khác thường.

BÀI VÀ ẢNH: LÃ HOA

* Trước thời đô đốc Christopher Columbus đặt chân lên châu Mỹ