Thăm làng cổ Hà Lan đầy màu sắc

Không chỉ là một bảo tàng ngoài trời, Zaanse Schans còn là một ngôi làng với đầy đủ kiến trúc truyền thống Hà Lan.

Từ ga trung tâm Amsterdam, chỉ mất khoảng 17 phút tàu điện, du khách có thể bỏ quên thế kỷ 21 sau lưng, tận hưởng một không khí bình yên và cổ kính của 200 năm trước khi đặt chân đến ngôi làng nhỏ Zaanse Schans, tại vùng Zaanstreek, Bắc Hà Lan.

Nhà trưng bày và làm guốc gỗ.

Nằm bên bờ con sông Zaan, ngôi làng có không gian và kiến trúc tiêu biểu của một ngôi làng Hà Lan thế kỷ 17 – 18. Nơi đây, những căn nhà gỗ sơn xanh, trắng kề những nhà kho nối dài, nằm trên những mảnh đất được kênh rạch bao quanh.
Một căn nhà tiêu biểu bằng gỗ thường được sơn xanh, kẻ viền trắng, với mảng trắng ở đỉnh đầu hồi ngôi nhà. Người dân dùng cửa hông cho sinh hoạt hàng ngày, vì cửa trước chỉ dành vào những dịp đặc biệt như tổ chức hôn nhân hoặc có người qua đời.
Nhà cửa của thương gia giàu có và người dân lao động không khác nhau về kiểu dáng, chỉ khác ở chỗ nhà của người giàu rộng hơn, được trang trí bằng những vật dụng sơn màu sáng hơn và những chạm khắc tinh xảo hơn, thường mô tả những những hoạt động buôn bán của chủ nhà.

Các kiểu nhà truyền thống.

Giữa ngôi làng là một phòng sản xuất, trưng bày guốc gỗ. Du khách có thể theo dõi người dân Hà Lan làm những đôi guốc gỗ đi hàng ngày hoặc dùng trong lễ hội. Những đôi guốc gỗ từng là lễ vật quý giá chú rể đẽo tặng cô dâu như sính lễ ngày cưới trong truyền thống của người Hà Lan, quan trọng hơn cả những món trang sức đắt tiền.
Vòng quanh làng là những con đường nhỏ rải sỏi với hàng cây trồng hai bên, nối các mảnh đất nhỏ bị ngăn cách bởi các con kênh đào nhờ những cây cầu rút. Những con bò gặm cỏ trên cánh đồng, những con gà lang thang trong vườn và cả những chiếc cối xay gió vẫn đang hoạt động.
Những chiếc cối từng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của Hà Lan thời vàng son thế kỷ 17. Nó giúp cho việc xẻ cây, cưa ván nhanh hơn làm bằng tay 30 lần, giúp cho việc đóng thuyền nhanh hơn, hiệu quả hơn. Điều này giúp cho hoạt động thương mại của Hà Lan phát triển nhanh song song với những chuyến chinh phục thành công những vùng đất mới.

Kiểu cầu rút điển hình tại Hà Lan đặt trên các dòng kênh, hoặc sông, kéo lên cho tàu bè đi qua.

Cornelis Corneliszoon van Uitgeest chính là người được cấp bằng sáng chế cối xay gió vào năm 1597, sau khi được hoàn thiện, trong suốt ba thế kỷ tiếp theo, hàng ngàn cối xay gió đã được dựng lên khắp Hà Lan phục vụ cho mục đích sản xuất công nghiệp, đóng góp nhiều cho thành công thời kỳ vàng son tại nước này. Không chỉ để bơm nước mà còn dùng xẻ gỗ, xay xát ngũ cốc, yến mạch, ngô, các loại hạt, nghiền đá, phấn dành làm sơn...
Cuối thế kỷ 13, hệ thống các bờ đê và con đập được tạo ra trong vùng dẫn đến nhiều ngôi làng nhỏ được hình thành dọc con sông Zaan. Những ngôi nhà bằng đá hay gạch đều không phải là loại được ưa chuộng tại Zaanstreek vì vật liệu xây dựng vừa tốn kém vừa nặng, dễ lún vào bùn lầy.
Zaanstreek khi đó nổi tiếng với những căn nhà gỗ có màu sắc trắng và xanh sặc sỡ cùng với những chiếc cối xay gió, được làm từ vật liệu gỗ, vừa nhẹ vừa dễ vận chuyển theo đường thuỷ từ nơi khác về. Vùng đất này cũng trở thành một trung tâm thương mại sầm uất của Hà Lan thời kỳ vàng son trước khi suy thoái dần sau đó.
Với sự phát triển của các máy hơi nước, Zaanstreek lần nữa lại trở thành một trung tâm công nghiệp thành công vào thế kỷ 20. Tuy nhiên, những di sản văn hoá và kiến trúc đậm tính truyền thống của vùng này bị các kiến trúc vô danh trong quá trình đô thị hoá đe doạ, đặc biệt là sau chiến tranh thế giới thứ hai. Hàng loạt nhà gỗ cổ xinh đẹp và cối xay gió tại trung tâm các ngôi làng bị phá bỏ, dành chỗ cho các công trình công nghiệp hiện đại.

Làng Zaanse Schans ven sông Zaan.

Không đành lòng nhìn dấu ấn lịch sử một thời bị xoá mất, những nhà bảo thủ địa phương và những người yêu mến lịch sử Zaanse đã thành lập quỹ Zaanse Schans, hành động nhằm bảo tồn nét văn hoá truyền thống của vùng. Quỹ này thuê kiến trúc sư J.B.Schipper, thiết kế bảo tàng mở, hiện nay là làng Zaanse Schans. Từ năm 1961 đến năm 1974, ngôi làng được hình thành, với cấu trúc như một ngôi làng điển hình vùng Zaanstreek.

Đường vào nhà riêng các căn hộ. Không gian làng Zaanse Schans.

Nơi trưng bày và xưởng làm guốc gỗ.

Từng là một vùng trũng ngập nước, những con đê được tạo ra và đất được bơm lên dùng làm đất dựng nhà cũng như trồng cỏ phục vụ nông nghiệp và chăn nuôi gia súc. 35 căn nhà gỗ truyền thống từ mọi nơi ở vùng Zaanstreek được cẩn thận chuyển về khu làng này từ những năm 1970. Sáu chiếc cối xay gió đẹp nhất cũng được chuyển về đặt cạnh bờ sông Zaan, bên ngôi làng, ngày nay vẫn đang làm nhiệm vụ cưa gỗ, ép dầu, xay gia vị, nghiền vật liệu làm sơn.
Phần lớn tài chính được chính phủ và hội đồng vùng Bắc Hà Lan tài trợ, 20% còn lại đến từ các nhà hảo tâm và các công ty địa phương. Nhờ đó mà Hà Lan ngày nay có ngôi làng – bảo tàng mở độc đáo, đang được bảo tồn cẩn thận dưới sự tài trợ của quỹ Zaanse Schans.

Theo Sài Gòn Tiếp Thị

Một ngày đến Zaanse Schans

Một ngày đến Zaanse SchansZaanse Schans  (Hà Lan) là một thị trấn nhỏ người dân ở đây sống chủ yếu bằng  các nghề thủ công truyền thống. Zaanse Schans mang đậm kiến trúc  Hà Lan, với những chiếc cối xay gió, các cửa hàng giày gỗ và nhiều hơn nữa. Một số người cho rằng nó là một bảo tàng ngoài trời, nhưng trên thực tế, Zaanse Schans chỉ đơn giản là một thị trấn đầy đủ kiến trúc được bảo tồn  - đó là vốn đầu tư trên bầu không khí đích thực của nó. 

Khánh Linh (Amsterdam travel)

Zaanse Schans - chốn bình yên của những cối xay gió

TTO - “Nếu bạn có một ngày ở Amsterdam thì hãy đến làng cối xay gió Zaanse Schans ở Zaanstad” - lời khuyên của một bạn trẻ Việt học tập tại Hà Lan đã thôi thúc chúng tôi đến Zaanse Schans thay vì đến nhà tưởng niệm Anne Frank, bảo tàng sex...

Những cối xay gió của làng Zaanse Schans soi mình trên dòng sông Zaan - Ảnh: Trung Uyên

Từ nhà ga trung tâm Amsterdam, mất 40 phút ngồi trên chuyến xe buýt 391 (giá vé 4 euro cho mỗi lượt, tương đương khoảng 104.000 đồng) là bạn đã đến Zaanse Schans - cũng là trạm cuối. Zaanse Schans đón du khách bằng cơn mưa nhỏ mùa hè và vẻ yên tĩnh của làng quê - khác xa Amsterdam nhộn nhịp, tấp nập đêm ngày.

Người tài xế xe buýt chu đáo dặn du khách: “Hãy tận hưởng Zaanse Schans nhé! Khi muốn quay lại trung tâm Amsterdam, các bạn chỉ cần đứng đúng nơi xe buýt dừng mà không phải tìm trạm ở phía đối diện. Cứ 30 phút sẽ có một chuyến và hoạt động đển tận nửa đêm”.

Từ trạm xe buýt, đi bộ khoảng 3 phút là có thể nhìn thấy những cối xay gió có từ thế kỷ 17 vươn mình trên nền trời, soi bóng trên dòng sông Zaan.

Tại khu làng này, bạn có thể tìm hiểu cách làm phomát, giày gỗ, tham quan bảo tàng bánh mì và tất nhiên là không thể thiếu phần thông tin về lịch sử và nhiệm vụ của những chiếc cối xay gió cổ kính hiện vẫn chăm chỉ làm việc. Zaanse Schans hiện chỉ còn khoảng bảy chiếc cối xay gió, nhưng bấy nhiêu đó cũng đủ để quyến rũ hàng trăm ngàn lượt du khách ghé thăm mỗi năm.

Sung sướng nhất là có một chiếc xe đạp để vi vu qua con đường nhỏ, một bên là cối xay gió và sông Zaan, một bên là cánh đồng cỏ ngút ngàn - Ảnh: Trung Uyên

Những chiếc giày gỗ xinh xắn được dùng cắm hoa hay trang trí tường nhà; “nông trại vui vẻ” với đàn cừu mũm mĩm, dê, gà, vịt; cánh đồng cỏ dại ngút ngát… dường như có thể xoa dịu những vội vã, lo toan đâu đó còn lẩn khuất trong lòng du khách.

Thật thú vị khi du khách được các cô gái Hà Lan hướng dẫn cách làm phomát từ sữa của bò nơi đây. Mùi ngầy ngậy của từng miếng phomát sẽ rất khó quên với ai đã từng đến đây. Đến nơi này, với những món quà lưu niệm nho nhỏ, bạn sẽ không cần phải đi đâu khác để mua quà lưu niệm đúng chất Hà Lan.

Sẽ rất tuyệt nếu có thể vi vu bằng xe đạp trên con đường uốn lượn, một bên là những cối xay gió và sông Zaan trong xanh, một bên là cánh đồng cỏ ngút ngàn. Hoặc chỉ cần tản bộ hay chọn một chỗ ngồi, thong thả ngắm hoàng hôn buông xuống trên những “cánh tay” của những chiếc cối xay gió, trên cánh đồng cỏ dại vốn dễ gợi nhớ ký ức tuổi thơ trong không ít người - cũng đủ để bạn lưu luyến Zaanse Schans khi rời gót.

Một vài giờ dành cho Zaanse Schans cũng đủ để chúng tôi hiểu vì sao người bạn trẻ Việt nọ đã khuyên: nếu chỉ có một ngày ở Amsterdam, hãy đến Zaanse Schans.

Cánh đồng cỏ dại là một phần khó có thể thiếu tạo nên bức tranh bình yên của làng Zaanse Schans - Ảnh: Trung Uyên

Cối xay gió De Zoeker có từ năm 1672 với nhiệm vụ sản xuất dầu từ đậu phộng - Ảnh: Trung Uyên

Không chỉ có những chiếc cối xay gió lớn, Zaanse Schans còn cuốn hút bởi những chiếc cối xay gió “nhỏ xinh” - Ảnh: Trung Uyên

“Nông trại vui vẻ” của làng Zaanse Schans - Ảnh: Trung Uyên

Những chiếc giày gỗ - sản phẩm truyền thống nổi tiếng của Hà Lan - được dùng trang trí trên tường nhà - Ảnh: Trung Uyên

Khu vực giới thiệu quy trình làm phomát ở làng Zaanse Schans - Ảnh: Trung Uyên

Hoàng hôn buông xuống khu làng bình yên Zaanse Schans - Ảnh: Trung Uyên

Với những ai yêu thích sự yên tĩnh, có lẽ làng Zaanse Schans là một lựa chọn tuyệt vời - Ảnh: Trung Uyên

Chụp ảnh cùng chiếc giày gỗ khổng lồ là “tiết mục” yêu thích của nhiều du khách khi đến làng Zaanse Schans - Ảnh: Trung Uyên

TRUNG UYÊN