Thị
trấn Pompeii nằm gần vùng Naples của Italia, được thành lập
vào khoảng thế kỷ thứ 7-6 trước Công nguyên bởi người Osci
hay Oscan, một sắc tộc có nguồn gốc từ trung tâm Italia. Sau
nhiều thăng trầm lịch sử, đến thế kỷ 1TCN, thị trấn này nằm dưới sự
kiểm soát của người La Mã. Ngày 24/8/79 TCN, định mệnh nghiệt ngã
đã ập xuống Pompeii: Ngọn núi lửa Vesuvius cách đó khoảng 5
dặm phun trào và nhấn chìm thị trấn trong đất đá, dung nham
và tro bụi.
.
- Với cư dân Pompeii thời đó, vụ phun trào của Vesuvius là một đại thảm họa. Nhưng đối với các nhà khảo cổ, đây thực sự là món quà trời cho vì vụ phun trào đã “đóng băng” toàn bộ thị trấn với các giá trị lịch sử của nó.
.
- Các công trình của Pompeii như nhà cửa, biệt thự, chợ, nhà hát, nhà tắm công cộng và hàng nghìn hiện vật quý đã được giữ gìn nguyên trạng dưới lớp tro bụi, cung cấp một cái nhìn phong phú về đời sống của cư dân La Mã thời đó.
.
- Trong những cuộc khai quật đầu tiên tại chỗ, những khoảng trống chứa xương người thỉnh thoảng được bắt gặp trong lớp tro. Nhà khảo cổ người Italia Giuseppe Fiorelli (1823–1896) đã nhận ra những khoảng trống đó là do các cơ thể đã phân huỷ để lại và nghĩ ra kỹ thuật bơm thạch cao vào đó để tái lập một cách hoàn hảo hình dạng của các nạn nhân.
.
- Kết quả thu được rất chính xác và những hình dạng kỳ lạ của những người dân Pompeii bất hạnh không thể trốn thoát, trong khoảnh khắc cuối cùng của cuộc đời.
.
- Có vô vàn tư thế khác nhau của các nạn nhân. Tất cả có điểm chung là thể hiện sự đau đớn quằn quại, đầy ám ảnh.
.
- Những khuôn mặt dù không còn rõ hình hài, nhưng vẫn toát lên vẻ kinh hoàng.
.
- Loài vật cũng chịu chung số phận với con người. Các nhà khảo cổ cho rằng chú chó này đã bị xích bên ngoài nhà của Vesonius Primus, một thợ hồ vải Pompeii.
.
- Sự tàn khốc của thảm họa được thể hiện rõ ràng hơn trong một nấm mồ tập thể, nơi các xác chết chồng chất lên nhau và không thể dùng kỹ thuật bơm thạch cao để khôi phục hình dạng.
.
- Theo phỏng đoán, ở thời điểm vụ phun trào diễn ra, Pompeii có khoảng 20.000 dân. Một phần trong số đó đã thoát khỏi thảm họa bằng nhiều cách khác nhau, nhưng rất nhiều người khác không được may mắn như vậy.
.
- Bên cạnh những xác chết đầy vẻ đau đớn, rất nhiều tác phẩm nghệ thuật của Pompeii đã được tro bụi của ngọn núi lửa bảo tồn. Đó là vô số những bức tranh tường, ngoài giá trị thẩm mỹ độc đáo còn cung cấp những thông tin chi tiết về cuộc sống hàng ngày của người dân thị trấn.
.
- Rất nhiều bức tranh và cả đồ vật mang đậm sắc thái phồn thực, cho thấy các quan niệm về tình dục của nền văn hoá La Mã thời ấy tự do và phóng khoáng hơn rất nhiều nền văn hoá hiện nay.
.
- Trong nhiều ngôi nhà khác, các vật dụng liên quan tới nghề nghiệp của người chủ như nghề làm gốm, thợ gặt… v..v được lưu giữ đầy đủ.
.
- Những tấm biển tên phố bằng chữ cái Latinh trông như thể mới được gắn ngày hôm qua.
.
- Một bữa sáng "nóng hổi".
.
- Tàn tích Pompeii và đỉnh núi lửa Vesuvius ở phía xa.
.
- Ngày nay 2/3 diện tích Pompeii đã được khai quật. Địa điểm này đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới và là một trong những điểm thu hút đông khách du lịch nhất tại Italia, với gần 3 triệu lượt khách du lịch mỗi năm. Để khám phá toàn bộ khu vực, du khách sẽ phải mất vài ngày.
.Thanh Bình (tổng hợp)
Hiện nay phế tích thành phố cổ Pompeii được UNESCO xếp hạng vào mục di sản thế giới và là một điểm hấp dẫn khách du lịch vào bậc nhất của nước Ý với lượng khách trung bình 2,5 triệu lượt mỗi năm. Có lẽ vì vậy việc “cứu” hay phục hồi Pompeii đã trở thành vấn đề “nóng” gây bàn cãi nhiều nhất tại Italia trong nhiều năm qua.
Pompeii - Kinh thành “tửu sắc” bị chôn vùi bởi núi lửa
Với
người Ý, Pompeii còn hơn cả là niềm tự hào. Còn với hàng triệu triệu du
khách hàng năm vẫn lần tìm về thành phố nằm phía Tây Nam đất nước
Italia này - thành phố cổ Pompeii là một trong những di sản khảo cổ vĩ
đại nhất và bí ẩn nhất thế giới.
Hơn 2.000 năm trước, bên bờ Địa Trung
Hải, Pompeii là một thành phố sầm uất thời đế quốc La Mã cực thịnh.
Pompeii có 20.000 dân, nổi tiếng với sản phẩm dầu ô liu, nho. Phía Tây
Nam của thành phố này nằm cách núi lửa Vesuvius chưa đến 10km và cư dân ở
đây dường như đã quen với những đợt thức giấc của người khổng lồ.
Pompeii cách vịnh Nables tươi đẹp khoảng 20km vì vậy nơi đây là một địa
điểm nghỉ mát thuận lợi có thế dựa núi nhìn biển với phong cảnh hữu
tình.
Theo ghi chép trong những tài liệu cũ,
thành phố Pompeii là do bộ lạc Oscans xây dựng. Ngay từ thế kỷ VII TCN,
nơi đây là một thành phố nhỏ nhưng có dân cư đông đúc, là nơi các đoàn
lái buôn tụ về buôn bán. Năm 89 TCN, thành phố Pompeii bị La Mã chiếm
đóng và trở thành thuộc địa của đế quốc này. Đến năm 79, nơi đây trở
thành trung tâm hoan lạc của giới thượng lưu. Giới quý tộc, phú thương
lũ lượt kéo nhau đến Pompeii để xây dựng nên rất nhiều lâu đài, biệt
viện tráng lệ, ra sức tìm hưởng thú vui. Với dân số lên đến hơn 25.000
người, Pompeii đã trở thành kinh thành “tửu sắc” nổi tiếng thế giới thời
bấy giờ.
Theo các nhà địa chất học thì ngọn núi
lửa Visuvius cao 1.277m so với mặt nước biển là một ngọn núi lửa hoạt
động điển hình và chính ngọn núi lửa này đã chôn vùi tất cả thành phố
Pompeii sau một đợt phun trào.
Thế nhưng vào những năm đầu công nguyên,
các nhà hiền triết đã căn cứ vào địa hình đặc trưng của ngọn núi lửa
này mà nhận định rằng ngọn núi lửa đã dập tắt. Người dân Pompeii lúc đó
hoàn toàn tin tưởng vào nhận định này mà không mảy may nghi ngại gì về
hoạt động của ngọn núi lửa. Hai bên sườn núi được che phủ bởi màu xanh
mơn mởn của các nông trại. Trên bình nguyên đâu đâu cũng thấy những cánh
rừng trồng chanh, cam, nho…Chẳng ai nghĩ rằng ngọn núi lửa đã tắt kia
đang âm thầm vận động chuẩn bị cho một tai họa hủy diệt khủng khiếp. Vào
một ngày tháng 2 năm 63 một trận địa chấn dữ dội đột ngột xảy ra tại
khu vực này khiến cho nhiều công trình kiến trúc bị sụp đổ. Tuy nhiên,
sau cơn địa chấn qua đi, người dân Pompeii lại xây dựng thành phố xa hoa
lộng lẫy hơn trước.
Nhưng tất cả đã không ngờ đợt phun trào của ngọn núi lửa Vesuvius vào ngày 24/8 năm 79 sau Công nguyên lại đột ngột và kinh hoàng đến như vậy. Những cột dung nham nóng bỏng phun lên tưởng chừng như chạm đến tận trời, bắn tung tóe ra bốn phía, muội đen mù mịt khắp trời đất đổ xuống khiến Pompeii bao phủ bởi bởi nhiều lớp tàn tro và đất đá. Một nhà khoa học trẻ tên là Pliny tận mắt chứng kiến đã mô tả trong tài liệu: “Chúng tôi bị bóng đêm bao bọc. Chỉ nghe thấy tiếng gào khóc chói tai của phụ nữ, trẻ em và tiếng la hét của nam giới”. Núi lửa Vesuvius đã phá hủy 2 thành phố trong đợt tuôn trào này. Đó là Herculaneum nằm ngay dưới chân nó bị “luộc” chín trong bùn sôi và dung nham, và Pompeii bị vùi lấp trong lớp đất đá dày. Cả thành phố nằm dưới lớp tro tàn trong ngày định mệnh được tiên đoán trước. Tất cả mọi thứ, từ những đồ vật như bàn ghế, tranh vẽ và con người đều đóng băng theo thời gian.
Nhưng tất cả đã không ngờ đợt phun trào của ngọn núi lửa Vesuvius vào ngày 24/8 năm 79 sau Công nguyên lại đột ngột và kinh hoàng đến như vậy. Những cột dung nham nóng bỏng phun lên tưởng chừng như chạm đến tận trời, bắn tung tóe ra bốn phía, muội đen mù mịt khắp trời đất đổ xuống khiến Pompeii bao phủ bởi bởi nhiều lớp tàn tro và đất đá. Một nhà khoa học trẻ tên là Pliny tận mắt chứng kiến đã mô tả trong tài liệu: “Chúng tôi bị bóng đêm bao bọc. Chỉ nghe thấy tiếng gào khóc chói tai của phụ nữ, trẻ em và tiếng la hét của nam giới”. Núi lửa Vesuvius đã phá hủy 2 thành phố trong đợt tuôn trào này. Đó là Herculaneum nằm ngay dưới chân nó bị “luộc” chín trong bùn sôi và dung nham, và Pompeii bị vùi lấp trong lớp đất đá dày. Cả thành phố nằm dưới lớp tro tàn trong ngày định mệnh được tiên đoán trước. Tất cả mọi thứ, từ những đồ vật như bàn ghế, tranh vẽ và con người đều đóng băng theo thời gian.
Mãi đến năm 1748, người ta mới chính
thức khai quật thành phố Pompeii và việc khai quật đã cung cấp nhiều
điều đặc biệt về cuộc sống con người cách đây hơn 2000 năm. Theo dấu
tích khai quật các nhà khảo cổ đã phát hiện những khối rỗng do hàng
nghìn xác người bị sức nóng của dung nham núi lửa thiêu sống họ thành
tro. Khi đổ thạch cao vào đó họ nhận ra những người dân Pompeii đã chết
trong đủ mọi tư thế. Khi tai họa xảy ra, một số người thu gom mâm bát và
các đồ vật thờ cúng vào bao tải và chạy ra ngoài. Một số khác ẩn náu
trong một ngôi nhà và bị tro bùn lấp trong đó. Một người trong số họ
đang cầm rìu trên tay để phá những bức tường hòng t
ìm lối thoát. Theo đánh giá chung thì
rất nhiều người chết ngạt vì tro bụi. Họ đều giống nhau là chết trong tư
thế tự nhiên, không có dấu hiệu đau đớn. Những nghiên cứu mới đây dựa
trên đánh giá về vết nứt của men răng và sự đổi màu của xương cho thấy
nhiệt độ môi trường lên tới 5000C. Sức ép của hơi nóng khủng khiếp đã
khiến cơ thể ngừng hoạt động gần như ngay lập tức. Vì thế, không ai kịp
có phản xạ tự vệ hoặc tỏ ra đau đớn. Các nhà khảo cổ đã tìm được khoảng
1.150 thi thể nạn nhân đã bị chôn vùi trong trận trào nham thạch. Hầu
hết các thi thể đều tìm được dưới dạng bị thạch cao bao phủ toàn bộ,
cộng với tư thế co quắp và nét mặt kinh hãi vẫn còn hiện nguyên.
Sau cái ngày 24/8, cuộc sống tại Pompeii
đã dừng lại giống như cách một chiếc kim đồng hồ ngừng chạy và sau đó
mọi thứ được vùi sâu xuống lòng đất. Gần 2.000 năm trôi qua tất cả đã
đứng yên như thế, cho đến tận năm 1750 các nhà khảo cổ mới phát hiện và
đưa Pompeii trở lại với thế giới loài người.
Các nhà khảo cổ khám phá nhiều điều về
cuộc sống của cư dân ở 2 thành phố này trước thảm họa núi lửa. Dưới 9m
tro tàn là nhà cửa, đường xá vẫn còn nguyên vẹn. Nền đường lát đá, vỉa
hè là những phiến đá cao để người đi bộ có thể đứng lên đó khi trời mưa.
Trên các bức tường người ta tìm thấy những dòng quảng cáo: “30 cặp đấu
sĩ sẽ so tài vào ngày 8, 9, 10 tháng 4. Có chương trình đấu thú dữ và có
bạt che nắng cho khán giả. Những dòng này do Aemilius Celer viết dưới
ánh trăng”. Thành phố có nhiều cửa hàng sầm uất như các tiệm bánh mỳ,
cửa hàng quần áo, đồ gốm. Những nhà tắm công cộng được trang trí bằng
thạch cao và cẩm thạch rất cầu kỳ. Trong nhà của người dân Pompeii có
nhiều thiết bị y tế gia đình. Các nhà khoa học cho rằng, khi một ai đó
bị thương, có thể họ sẽ được chăm sóc ngay tại nhà, thay vì phải tới
bệnh viện. Có thể nói người dân Pompeii khá thạo việc khâu các vết
thương và chăm sóc người ốm.
Đến nay, thành cổ Pompeii mới chỉ có 3/5
diện tích được khai quật. Nhưng sự huy hoàng tráng lệ xưa kia của thành
cổ Pompeii cũng đã được bày ra một cách khá rõ ràng. Thành cổ Pompeii
có diện tích 1,8km2. Tường thành được xây dựng bằng đá, tường bao dài
4,8km và có 7 cửa thành với 14 lầu tháp hoành tráng; 4 con phố lớn rải
đá cắt ngang, dọc tạo thành 9 khu vực. Mỗi khu vực đều có phố lớn nhỏ
thông nhau, ở phố lớn còn lưu lại vết xe bằng sắt rất sâu trên mặt đường
giống như xe ngựa vừa đi qua. Ở ngã tư các phố lớn đều có máy nước bằng
đá cao gần 1m, dài khoảng 2m để cung cấp nước cho thị dân. Máng nước
thông với tháp nước được dẫn từ nguồn nước của một ngọn núi cao ngoài
thành bằng một máy treo xây bằng đá. Sau đó, các tháp nước này phân phối
nước đến những máng nước công cộng ở các ngã tư. Suối phun và ao cá của
các gia đình quý tộc, thương gia giàu có cũng đều dựa vào hệ thống cung
cấp nước này. Người Pompeii còn xây dựng hai rạp hát. Rạp hát lớn nhất
nằm ở phía Đông Nam thành phố được xây năm 70 trước Công nguyên có sức
chứa 2 vạn người. Rạp này còn được dùng làm sân thi đấu vật giữa người
với người và người với dã thú. Ở sườn Đông của rạp hát lớn có một sân
thể thao, mỗi góc dài khoảng 130m. Sân thể thao này rất hào hoa tráng
lệ, có bể bơi đặt ở giữa. Theo dự đoán, sân có thể chứa được hơn một vạn
người và cũng có thể ở đây thường xuyên diễn ra các hoạt động kinh tế,
chính trị và tôn giáo của toàn thành phố Pompeii.
Hiện nay phế tích thành phố cổ Pompeii được UNESCO xếp hạng vào mục di sản thế giới và là một điểm hấp dẫn khách du lịch vào bậc nhất của nước Ý với lượng khách trung bình 2,5 triệu lượt mỗi năm. Có lẽ vì vậy việc “cứu” hay phục hồi Pompeii đã trở thành vấn đề “nóng” gây bàn cãi nhiều nhất tại Italia trong nhiều năm qua.
Chi Na (TTVN)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét